De procedure voor het melden van problemen met ASO- en HAIO-stages - mondelinge vraag aan minister Vandenbroucke

Frieda Gijbels (N-VA):

Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, deze vraag gaat nog eens over de artsen-specialisten in opleiding en de huisartsen in opleiding. De Hoge Raad van artsenspecialisten en van huisartsen is belast met adviezen met betrekking tot probleemmeldingen rond stagemeesters en stagediensten en erkenningen van stagemeesters. In de praktijk blijkt de procedure hieromtrent echter heel complex te zijn en laat ook de transparantie en de toegankelijkheid ervan te wensen over.

De procedure is slechts terug te vinden in publicaties op de website van de FOD Volksgezondheid onder notificatie 2019-9 en vereist heel wat voorkennis en opsporingswerk. Daarnaast blijkt de anonimiteit van de assistent niet gewaarborgd bij de procedure en staan de contactgegevens van de bevoegde persoon of dienst waar de meldingen gedaan moeten worden nergens duidelijk vermeld.

Dit roept natuurlijk heel wat vragen op met betrekking tot de deugdelijkheid, de toegankelijkheid en de transparantie van de procedure ter zake van de Hoge Raad. Dit gaat nochtans om een heel gevoelige materie. Hoeveel klachten ontving de Hoge Raad al? Wat was de aard van deze klachten? Welk soort van klachten kwam het meeste voor? Zijn er bepaalde tendensen merkbaar? Wordt daar eventueel iets aan gedaan? Welke gevolgen werden er aan de klachten gegeven? Wordt u als minister altijd op de hoogte gebracht van de aard en de inhoud van de klachten? Wordt er ook overleg gepleegd met de deelstaten? Wordt de betrokken assistent of andere werknemer altijd gehoord? Is de procedure voldoende transparant en adequaat volgens u? Enkele collegae moeten namelijk oordelen over een stagemeester die per definitie ook een collega is. Wat vindt u van de deugdelijkheid, toegankelijkheid en transparantie van de voormelde procedure van de Hoge Raad? Vindt u deze voor verbetering vatbaar? Indien ja, wat moet dan concreet worden aangepast? Wat plant u hieromtrent te doen? Kan u hier ook een tijdslijn over meedelen? Zo nee, waarom niet?

Minister Frank Vandenbroucke:

Mijnheer de voorzitter, mevrouw Gijbels, ik moet vooreerst verwijzen naar de bevoegdheid van de gefedereerde entiteiten voor het opvolgen van de individuele stageplannen en problemen tijdens het verloop van de stage. Ik verwijs bijvoorbeeld naar artikel 12 van het besluit van de Vlaamse regering van 24 februari 2017 over de procedure bij meningsverschillen tussen de stagemeester en de kandidaat. Dit is dus een Vlaamse bevoegdheid.

De Hoge Raad van artsen-specialisten en van huisartsen is een adviesorgaan op federaal niveau met onder meer bevoegdheid voor de erkenning van stagemeesters en stagediensten, daarbij hoort ook de procedure die kan leiden tot de intrekking van die erkenning. De procedure van de Hoge Raad van artsen betreft dus vooral structurele en herhaaldelijke problemen bij een bepaalde stagemeester of -dienst. Een wederzijdse communicatie met de erkenningscommissies van de gefedereerde entiteiten is daarbij uiteraard heel nuttig.

De procedure is complementair aan heel wat voorgaande initiatieven, zoals vermeld in een advies van oktober 2018 over kwaliteit en veiligheid van stagediensten. De verplichte jaarlijkse specifieke vorming van stagemeesters heeft ook een preventief en kwaliteitsverbeterend effect. Aangezien de procedure kan leiden tot de intrekking van de erkenning, moeten de rechten van de verdediging gewaarborgd worden. Ter zake wordt in principe verwacht dat de probleemmelder zich identificeert en precies de problematiek situeert.

Anonieme klachten worden onderzocht, maar kunnen vanwege de rechten van de verdediging minder gemakkelijk hetzelfde effect hebben. Overigens blijkt in landen waar dergelijke procedures reeds langer gebruikt worden de vraag naar anonimiteit slechts uitzonderlijk nog voor te komen. De in oktober 2019 uitgeschreven procedure wil aan alle betrokkenen meer duidelijkheid bieden. Er is voorzien in de mogelijkheid van een dringende adviesprocedure voor onmiddellijke corrigerende maatregelen in samenspraak als dat kan. Er kan een auditcommissie aangesteld worden. Naast de probleemmelder worden ook de stagemeester, leden van het stageteam, de verantwoordelijke van de stagedienst, verpleegkundigen van de dienst en andere kandidaten in professionele vorming gehoord. Het auditcomité ziet meestal ook vertegenwoordigers van samenwerkende disciplines, bijvoorbeeld een pediatrie en een materniteit.

Een gemotiveerd auditrapport bevat corrigerende maatregelen of een voorstel van advies tot intrekking van de erkenning. De plenaire vergadering van de Hoge Raad van artsen brengt een definitief advies uit. Het multidisciplinair karakter van de Hoge Raad waarborgt voldoende afstand ten aanzien van één stagedienst van één discipline. Advies tot intrekking van de erkenning wordt bezorgd aan de minister voor de uiteindelijke beslissingsprocedure. Dat komt nogal technisch over, bijvoorbeeld inzake de bewaking van de scheiding tussen de onderzoeks- en de beslissingsfase en de te volgen stappen bij de uiteindelijke motivatie, maar de publicatie van de interne procedure verbetert wel de transparantie en hoeft de indiening van een notificatie niet te bemoeilijken.

De probleemmeldingen omtrent de kwaliteit van stagediensten neemt toe, maar is toch nog beperkt tot een vijftal gevallen per jaar. Problemen worden niet louter gemeld door kandidaten in professionele vorming, maar bijvoorbeeld ook door bezorgde erkende huisartsen of artsen-specialisten. Er werd een zestal audits ter plaatse uitgevoerd, waarvan er enkele nog lopende zijn. Eén erkenning van een stagedienst werd ingetrokken. Het starten van een procedure heeft dikwijls ook een verbeterend effect, waarbij de stagedienst na een jaar tot veel grotere tevredenheid kan functioneren.

Waar er wel verbetering mogelijk is, is de bekendmaking van deze procedure en een gemakkelijke weg voor het indienen van meldingen. Bij de federale procedure betreft het structurele problemen die de erkenning van een stagemeester in dienst eventueel in vraag kunnen stellen, terwijl de erkenningscommissies van de gefedereerde entiteiten de individuele stageproblemen behandelen. Concreet moeten de Gemeenschappen en het federale niveau de bevoegdheden verduidelijken en verder eventueel naar elkaar doorverwijzen. Een overleg dat werd uitgesteld, opnieuw vanwege COVID-19, wordt binnenkort opnieuw opgestart.

Frieda Gijbels (N-VA):

Mijnheer de minister, ik ben blij te horen dat u ook van mening bent dat de toegankelijkheid van deze procedure moet worden verbeterd en dat dit ook beter bij de betrokken personen kenbaar moet worden gemaakt.

Los daarvan is het een problematiek die al lang bestaat, waarbij er ook een gevoeligheid bestaat tussen de student, de stagemeester en werkgever, waardoor het heel moeilijk is om bepaalde klachten aanhangig te maken. In die zin denkt onze fractie dat het zinvol is om te bekijken of het niet beter is om een onafhankelijke ombudsdienst of een meldpunt op te richten, waar assistenten-in-opleiding op een veilige manier melding kunnen maken van bepaalde wanpraktijken.

Het incident is gesloten.