Tijdelijke sluiting ‘Old Masters Museum' - Mondelinge vraag aan staatssecretaris Dermine

11 mei 2021: commissie Mobiliteit, Overheidsbedrijven en Federale instellingen

04.02 Frieda Gijbels (N-VA): 
Mijnheer de staatssecretaris, op 26 maart 2021 berichtte de VRT dat de Koninklijke Musea van Schone Kunsten van België, het meest bezochte museum van ons land, zalen moet sluiten omwille van personeelstekort. Het gaat om de zalen die de werken van de Oude Meesters bevatten. De coronacrisis zou daar mee verantwoordelijk voor zijn. Het gevolg is dat de collectie van Oude Meesters, waaronder veel Vlaamse Meesters zoals Rubens, Bruegel, Jordaens en van Dyck, niet meer kan worden bezocht. Er is een onderzoek gedaan naar cultuurparticipatie tijdens de coronacrisis. Daaruit bleek dat bijna 60 % van de respondenten een museumbezoek verkiest als eerste activiteit zodra dit opnieuw mogelijk was. Bovendien, en niet onbelangrijk, werden deze zalen nog niet zo lang geleden grondig gerenoveerd met financiële steun vanuit de Vlaamse Gemeenschap. Mijnheer de staatssecretaris, ik heb de volgende vragen. Waarom heeft men gekozen om uitgerekend de zalen met de Oude Meesters te sluiten? Waarom duurt die zo sluiting zo lang, een half jaar, tot 15 oktober? Waarom werd voor die datum gekozen? Welke plannen zijn er op korte termijn om het tekort aan suppoosten aan te pakken? Welke plannen zijn er op lange termijn om het personeelstekort aan te pakken? In welke mate acht u het mogelijk dat musea in Vlaanderen, of toch een gedeelte ervan, deze collectie zouden tentoonstellen, zodat de kunstwerken toegankelijk zouden blijven? Werd er omtrent de sluiting van deze zalen contact opgenomen met Vlaams Minister van Toerisme Zuhal Demir?

04.05 Thomas Dermine, secrétaire d'État: 
Madame et messieurs les députés, oui, je vous confirme que nos musées – et cette crise l'a confirmé – sont de véritables moments de respiration pour la population, ainsi que des outils pour faire rayonner notre pays et son patrimoine culturel et artistique. Nous pouvons donc nous réjouir que, pendant la crise sanitaire, contrairement à ce qui a été le cas dans de nombreux pays européens, les musées n'aient été fermés que quelques mois et soient ouverts en continu. Nous sommes l'un des rares pays européens à avoir gardé nos musées ouverts depuis l'automne 2020. Cependant, comme vous le signalez, la gestion des flux, qui s'est complexifiée avec la pandémie, demande davantage de gardiens et de personnel d'accueil pour pouvoir respecter les mesures sanitaires, qui sont indispensables si nous voulons que les visites dans les musées se fassent dans un contexte parfaitement sûr sur le plan sanitaire. En ce qui concerne les Musées royaux des Beaux-Arts, vu les conditions, il est aujourd'hui en effet plus difficile d'ouvrir simultanément des salles d'art ancien et des salles Fin de siècle. Les restrictions de la crise sanitaire imposent à la fois un encadrement supplémentaire et diminuent sensiblement les rentrées financières des musées. À titre d'exemple, en 2019, il y a eu plus d'un million de visiteurs, qui ont permis de financer le personnel au-delà de la dotation publique. En 2020, nous avions introduit une demande à hauteur de 2,5 millions d'euros de mobilisation de la provision corona, pour faire face à cette baisse de revenus. Les mêmes discussions sont en cours pour 2021. Dans la situation intermédiaire, il a effectivement été décidé d'opérer une rotation des collections, et ce, afin de permettre au public d'être accueilli, sur un périmètre plus restreint, certes, mais dans des conditions sanitaires optimales et avec l'application de protocoles. Cette situation n'est évidemment pas une situation durable, elle est liée aux circonstances exceptionnelles imposées par la pandémie de coronavirus. Het Old Masters Museum en het Fin-de-Siècle Museum worden alternerend geopend. Het Finde-Siècle Museum was na de eerste lockdown in maar 2020 niet meer toegankelijk voor het publiek. Na een jaar van urgentie om dit deel van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België terug voor het publiek toegankelijk te maken, zal het andere museum aan de beurt zijn de komende maanden. De periode van alternering moet voldoende ruim zijn om verbeteringswerken in dit deel van het museum te kunnen uitvoeren en om een andere presentatie van de kunstwerken te kunnen realiseren. J'espère qu'une réouverture globale du musée pourra être effective d'ici la fin de l'année. Naast het Fin-de-Siècle Museum zijn er momenteel twee tijdelijke tentoonstellingen te bezoeken, namelijk de tentoonstelling rond de aboriginele schilderkunst en de expo over Pierre Alechinsky. Sinds eind april worden de werken van de Britse kunstenaar Thomas Houseago, The Famous Friends of Brad Pitt, tentoongesteld. J'aimerais aussi rappeler que les œuvres exposées au Museum Oldmasters ne font pas partie d'un patrimoine qui n'appartiendrait qu'à une "partie" du pays mais bien qu'il font partie d'un héritage français, italien, espagnol ou de régions qui ont fluctué dans l'histoire et qui ont une réalité qui s'appelle la Flandre, la Wallonie et Bruxelles. À ce stade, aucune demande n'a été émise par des musées situés dans la région qu'on appelle aujourd'hui la Flandre pour une exposition temporaire de ces œuvres. S'agissant certains aspects des questions de MM. Briers et Parent, un nouveau plan a été élaboré pour les Musées royaux des Beaux-Arts. Actuellement, un processus de sélection des gardiens du patrimoine se prépare en collaboration avec Selor pour une embauche au plus tard à la fin de l'année, ce qui correspond aussi au délai imposé pour une réouverture globale des Musées. À ce stade, les musées n'ont pas prévu de politique tarifaire adaptée vu la situation précaire dans laquelle ils se trouvent. En ce qui concerne le point sur la charte du droit d'utilisateur, il est vrai que les musées fédéraux qui relèvent de mes compétences conservent, étudient et valorisent des collections qui appartiennent au patrimoine de l'État et donc à chacun des citoyens belges. L'accès pour tous à ces collections est donc non seulement une dimension essentielle mais aussi un véritable droit. Tout ce qui peut rapprocher le musée de ses usagers doit donc être encouragé, que ce soit via une politique d'information adéquate, la transparence, l'accessibilité des tarifs, l'accessibilité pour les personnes à mobilité réduite. J'ai demandé à mon administration d'élaborer un code des usagers pour tous nos musées fédéraux. On me confirme que ce travail est en cours et pourra être présenté dans les prochains trimestres.

04.07 Frieda Gijbels (N-VA): 
Mijnheer de staatssecretaris, ik dank u voor uw antwoord. Ik kan begrijpen dat er een tekort aan personeel is en dat er keuzes moeten worden gemaakt, maar ik vind het een heel vreemde keuze. Het is echt een kwestie van prioriteiten. Men heeft ervoor gekozen om net de topwerken aan het publiek te onttrekken, terwijl men wel tijdelijke tentoonstellingen inricht. Ik betwijfel ten zeerste of dit de keuze is die andere topmusea in andere landen ook zouden maken. Zoals u terecht aangeeft, gaat het om nationaal erfgoed. We moeten daar trots op zijn en dat te allen tijde maximaal ontsluiten. Ik vind dat daaraan echt prioriteit moet worden gegeven. Bovendien vind ik het hallucinant dat Brad Pitt blijkbaar wel toegang kreeg tot die topwerken, wat aantoont dat het toch de pronkstukken van het museum zijn, die wij helaas niet meer te zien krijgen. Wat het nog erger maakt, en dat vergeet u blijkbaar, is dat de Musea voor Schone Kunsten partner zijn in het project Vlaamse Meesters dat door Toerisme Vlaanderen werd opgezet. Er is een fikse hefboomsubsidie gegaan naar het MSK. Daarmee werd bijvoorbeeld de Bruegelzaal vernieuwd. Er is een samenwerkingsovereenkomst gesloten en nu wordt verzaakt aan de verplichtingen die daarin zijn opgenomen, met name het actief meewerken aan het netwerk van die Vlaamse Meesterssites. De Vlaamse regering, bij monde van minister Demir, heeft aangegeven te overwegen om het saldo van 250.000 euro dat nog niet werd uitbetaald in te houden of om zelfs het hele gesubsidieerde bedrag terug te vorderen, zoals dat trouwens ook in de samenwerkingsovereenkomst wordt voorzien. Dat is toch iets waarmee terdege rekening moet worden gehouden en dat u moet doen overwegen om die beslissing zo snel mogelijk terug te draaien. Het kan niet dat Vlaanderen wel betaalt, maar verder niets in de pap te brokken heeft. Ik vind het ongelooflijk dat de inspanningen op deze manier door de federale regering worden gesaboteerd. Wat het uitlenen aan Vlaamse musea betreft, ook minister Demir, als bevoegd staatssecretaris, heeft geprobeerd, maar ze heeft daarvoor binnen de regering geen medestanders gevonden. Ik hoop dat het u wel lukt.