De functionele samenwerkingsverbanden van huisartsenwachtposten - mondelinge vraag aan minister Vandenbroucke

Frieda Gijbels (N-VA):

Mijnheer de minister, binnenkort zullen de functionele samenwerkingsverbanden van de huisartsenwachtposten van toepassing worden. Ondanks dat men in Limburg ondertussen de verschillende scenario’s naast elkaar heeft gelegd, ziet men nog steeds grote problemen. So zou er vooral in het noorden van de provincie slechts één wachtpost volledig kunnen worden ingericht en ’s nachts opengehouden, wat natuurlijk problemen geeft qua aanrijtijden. De spoedgevallendiensten in het noorden van de provincie houden dan ook hun hart vast en vrezen een toeloop en een sterke stijging van de consultaties aldaar. Zij wilden dan ook graag een alternatief scenario bekijken, maar aangezien ze te weinig inzicht in de budgetten en in de kostenstructuur hadden, hebben ze een schrijven gericht aan het RIZIV.

Niet alleen in Limburg maar ook in Antwerpen blijken er vele vragen te zijn. De huisartsenwachtposten hebben een schrijven gericht aan uw kabinet, waarin ook de overkoepelende vzw ter discussie wordt gesteld. Er wordt ook aangegeven dat er nog vele onduidelijkheden zijn en er geen goed zicht is op de spelregels. In hun brief klagen de huisartsenwachtposten van Antwerpen aan dat er bezuinigd wordt op de Vlaamse huisartsenwachtposten. Klopt dat of spreekt u die bewering tegen? Is er een mogelijkheid om af te zien van de overkoepelende vzw en om de bestaande wachtposten gewoon te laten samenwerken?

Er wordt ook gevraagd te voorzien in een financiering per inwoner en flexibiliteit voor de organisatie van de wachtposten. Kan daarvan voor u sprake zijn? Hoe komt het dat er zo weinig transparantie is in de financiering en de kostenstructuur? Zal ter zake duidelijkheid worden verschaft? Zult u aan de huisartsenwachtposten het vertrouwen geven om met een bepaald budget zelf alternatieven uit te werken die zowel efficiëntie als nabijheid kunnen combineren?

Minister Frank Vandenbroucke:

Mevrouw Gijbels, ik wil nogmaals de stelling dat in het noorden van Limburg slechts één wachtpost zou kunnen worden opengehouden ’s nachts, ontkennen. Dat is gewoon niet juist.

Ik herhaal dat de functionele samenwerkingsverbanden kunnen kiezen tussen twee scenario’s, namelijk het scenario waarbij alle wachtposten altijd open blijven, ook in de diepe nacht, of een scenario waarbij in de diepe nacht een aantal wachtposten niet open zullen zijn, maar waarbij meer auto’s met chauffeur ter beschikking worden gesteld om huisbezoeken te doen.

In het initiële voorstel voor de functionele samenwerkingsverbanden uit de vorige legislatuur was het de bedoeling om in de diepe nacht, tussen 23.00 uur en 08.00 uur, zowel het aantal wagens met chauffeur als het aantal wachtposten dat openblijft, te verminderen. Dat was echter tijdens de vorige legislatuur. Ik heb mij daartegen verzet, net omdat ik niet wilde dat de toegankelijkheid van de zorg onder druk zou komen te staan. Ik heb extra middelen vrijgemaakt, zodat de samenwerkingsverbanden kunnen kiezen tussen twee scenario's inspelend op hun lokale noden.

De Limburgse huisartsen zijn de puzzel aan het leggen. Wij hebben een heel constructief contact met de verantwoordelijke coördinator. De Limburgse huisartsen lijken te opteren voor een scenario met meer wagens en niet voor meer open wachtposten. Mijn kabinet is daarover in gesprek met hen onder meer om te bekijken of die optie het beste beantwoordt aan de lokale noden.

Er wordt sterk geïnvesteerd in de wachtposten. Het budget voor de wachtposten, inclusief weekwacht, zal begin 2025 het drievoudige bedragen ten opzichte van het begin van de legislatuur. Ik wil toch nog even beklemtonen dat ik alleen al voor de Vlaamse wachtposten ruim 6 miljoen meer op tafel leg dan wat de vorige regering daarvoor oorspronkelijk gepland had. Het financieringskader werd grondig bijgestuurd ten voordele van patiënt en huisarts en werd unaniem goedgekeurd, zowel in de medicomut als in het Verzekeringscomité.

Ik weet niet welke samenwerkingsverbanden de wachtposten zullen sluiten en voor welk scenario ze zullen kiezen. Afgaande op de puzzel die eerder door de coördinatoren werd gelegd, zouden alle functionele Antwerpse samenwerkingsverbanden erop vooruit gaan. Simulaties voor de theoretische Antwerpse functionele samenwerkingsverbanden spreken over een toename van het budget, alleen voor het weekend, dus zonder rekening te houden met de investeringen in de weekwacht, tot zelfs 250.000 euro en niemand verliest.

Een belangrijke, mijns inziens terechte vraag van de wachtposten was om meer soepelheid te geven in de besteding van de middelen. Dat gebeurt. Er worden voor verschillende posten enveloppes toegekend, waar de middelen vrij besteed kunnen worden. Er wordt voorzien in de mogelijkheid om 10 % van de ene enveloppe te verschuiven naar een andere enveloppe. Bijvoorbeeld, de huisartsen kunnen beslissen om 10 % van hun vervoersbudget te verschuiven naar het budget voor onthaalmedewerkers. Voor de bepaling van de budgetten wordt rekening gehouden met de lokale context.

Ik deel uw mening dat de spelregels duidelijk moeten zijn om in de nieuwe structuur te kunnen stappen. Naast het erkennings-KB, dat al onder de vorige regering werd gepubliceerd, werd daarom ook werk gemaakt van een financierings-KB, in grondig overleg met het terrein. In afwachting van de publicatie ervan heb ik mijn administraties gevraagd om de komende weken maximaal in te zetten op duidelijke informatie en een goede begeleiding van huisartsenwachtposten in de hervorming.

De volgende zaken zijn ter beschikking, nadat ze in het begeleidingsplatform op punt werden gesteld. Er is ten eerste, hard gewerkt aan een FAQ met toelichting zowel van het erkennings-KB en het financierings-KB als van de werking van de 1733. Die werd inmiddels verspreid naar de wachtposten. Ten tweede, er wordt gewerkt aan een voorstel voor begeleiding van de wachtposten, begeleiding op arbeidsrechtelijk en juridisch vlak. Bemiddeling waar nodig en mogelijke steun bij het invullen van het aanvraagdossier zullen door het RIZIV gefinancierd worden. Ten derde, de Universiteit Gent heeft de opdracht gekregen om een geografische studie te maken naar de huidige en optimale inplanting van de wachtposten, rekening houdend met aanrijtijden. Die studie kan inspirerend werken voor de wachtposten en zal ook een leidraad vormen bij de beoordeling van de aanvraagdossiers. Ten vierde, er zal een simulatietool ter beschikking gesteld worden waar de wachtposten hun budgetten mee kunnen ramen, voor de verschillende scenario’s en potentiële samenwerking. Ten vijfde, in het op 19 december 2023 gesloten medicomutakkoord wordt een hervorming van de vergoeding van de huisartsen tijdens de wacht in het vooruitzicht gesteld. Als eerste stap werd een verdubbeling van het beschikbaarheidshonorarium tijdens het weekend en op feestdagen beslist, goed voor een bijkomende investering van ruim 9 miljoen euro. Ten slotte is de overkoepelende vzw opgenomen in het KB betreffende de erkenning van de functionele samenwerkingsverbanden van 10 september 2020, artikel 3 ten tweede. Dat werd dus al onder de vorige regering vastgelegd. De onderliggende vzw’s kunnen wel blijven bestaan.

Frieda Gijbels (N-VA):

Mijnheer de minister, er is veel ongerustheid op het terrein. Ik hoor nu wel dat er wat toenadering is, dat er wat samenwerking is, dat er naar elkaar geluisterd wordt. Dat is bijzonder belangrijk.

Bovendien zal transparantie in de kostenstructuur vertrouwen wekken in de manier waarop de middelen besteed zullen kunnen worden. Belangrijk is dat daarbij soepelheid mogelijk is. Uiteindelijk willen de huisartsen ook alleen maar een efficiënte en bereikbare wachtpost dicht bij hun patiënten.

Ik zal ten slotte nog een vraag indienen over de uitrol van het nummer 1733, want dat is een essentiële voorwaarde om echt aan de slag te kunnen gaan met de functionele samenwerkingsverbanden, zodat we zoveel mogelijk kunnen vermijden dat de spoeddiensten nodeloos worden bezocht.

Het incident is gesloten.