De PFOS-verontreiniging - actuele vraag aan minister Clarinval

Frieda Gijbels (N-VA):

Mijnheer de minister, de problematiek van PFAS en PFOS is intussen al ruim geschetst. We krijgen PFOS binnen via onze voeding en de rol van het FAVV, het agentschap dat moet waken over onze voedselveiligheid, is dan ook zeer belangrijk. Nu blijkt dat daar problemen opduiken. Terwijl het FAVV al meer dan tien jaar screent op PFAS en PFOS, blijken de normen die gehanteerd worden om de alarmdrempels te bepalen, behoorlijk achterhaald te zijn. Blijkbaar wist de wetenschap dat al, maar is het FAVV niet gevolgd.

Wij ondervroegen afgelopen week de minister van Volksgezondheid over de problematiek en ook hij gaf aan dat de gehanteerde normen achterhaald zijn. Hij voegde er bovendien aan toe – dit verontrust mij ten zeerste – dat er een probleem was met de labo's van het FAVV. Blijkbaar kunnen die de lagere concentraties van PFAS en PFOS niet detecteren. Dat doet mij toch de wenkbrauwen fronsen. Mijnheer de minister, wat zijn we dan eigenlijk aan het doen op het moment, als wij achterhaalde normen hanteren voor de toegenomen controles in Zwijndrecht? Welke conclusies zullen we daaruit kunnen trekken? Waarom heeft het FAVV de jongste wetenschappelijke inzichten niet gevolgd? Beschikken wij eigenlijk wel over apparatuur die de hedendaagse concentraties aan PFAS en PFOS kunnen detecteren? Zijn onze installaties wel up-to-date? Vandaag was er een interministeriële conferentie over PFOS met de verschillende beleidsniveaus. Minister Demir heeft daar aangegeven dat zij de kwestie PFOS op de Europese agenda wil zetten. Ik had graag van u gehoord welke concrete voorstellen u hebt gedaan tijdens die vergadering.

...

Minister David Clarinval:

Mevrouw de voorzitster, dames en heren volksvertegenwoordigers, zoals ik tijdens een vorige vergadering al zei, blijf ik de milieuvervuiling met PFOS in Zwijndrecht zeer aandachtig volgen. In eerste instantie wil ik de verantwoordelijkheid van de verschillende autoriteiten ter zake herhalen. De kwesties in verband met milieuvervuiling vallen onder de bevoegdheid van de Gewesten.

Het is dus het Vlaamse Gewest dat bevoegd is inzake de bodem- en waterverontreiniging in Zwijndrecht. Ik ben belast met de veiligheid van de voedselketen en zal u dus enkel antwoorden wat dit aspect betreft. Ik hoor en lees meerderen onder jullie de normen in de pers stigmatiseren die het FAVV gebruikt in zijn monitoring. Ik zou daarom uw aandacht willen vestigen op enkele elementen. De Europese Commissie is exclusief bevoegd om de normen te bepalen. Zij is als enige bevoegd om geharmoniseerde normen te bepalen voor producten en diensten. Die normen gelden dan voor alle lidstaten.

Wat de PFAS betreft, werden er, zoals u weet, nog geen normen vastgelegd op Europees niveau. Bij gebrek aan Europese normen, heeft het FAVV in 2008 actielimieten bepaald op basis waarvan het agentschap zijn controleopdracht kan uitvoeren. Het FAVV heeft niet gewacht op de artikelen in de pers over Zwijndrecht om op PFAS te controleren. Sinds 2008 werden er immers 450 monsters van levensmiddelen geanalyseerd in heel België. Zij waren allemaal lager dan de actielimieten, gedefinieerd door het FAVV. Op 3 juni 2021 las het FAVV in de pers dat er een milieuvervuiling was in Zwijndrecht. Ik heb onmiddellijk de Europese Commissie aangeschreven om te zeggen dat het noodzakelijk was snel te beschikken over geharmoniseerde normen. De Commissie heeft zich ertoe verbonden een snelle procedure op te starten om normen goed te keuren. Op basis van de informatie van de Europese Commissie zou een ontwerp met normen in december 2021 ter goedkeuring kunnen worden voorgelegd.

Bij ontstentenis van Europese normen heeft het FAVV zelf actie- limieten bepaald om zijn controle-opdracht te kunnen uitvoeren. Die beperkingen bestaan niet in onze buurlanden. Op grond van een advies van EFSA worden er in een advies van het wetenschappelijk comité van het FAVV een reeks aanbevelingen geformuleerd, die door dat agentschap in de praktijk gebracht worden. Voor wat de eerste aanbeveling betreft, heb ik aan het FAVV gevraagd om een monitoring van 37 landbouwbedrijven in een straal van 15 km rond Zwijndrecht uit te voeren. De eieren, het orgaanvlees, het kweekvlees en de melk zullen geanalyseerd worden. De resultaten worden medio juli verwacht. Voor wat de tweede aanbeveling betreft, zal er deze week een backgroundmonitoring opgestart worden om het pfas-gehalte te bepalen van de voedingsmiddelen die buiten de besmette zone geteeld worden. Voor wat de derde aanbeveling betreft, wachten we op de gewestelijke inventarissen van andere zones die gecontroleerd moeten worden. Kortom, het FAVV heeft alert gereageerd door de aanbevelingen van SciCom te implementeren, maar het is niet zijn taak om zelf normen te bepalen. Het is niet de taak van de politieagent om de wegcode op te stellen!

....

Frieda Gijbels (N-VA):

Mijnheer de minister, ook ik heb niet op al mijn vragen een antwoord gekregen, maar wij zullen hierover dinsdag ongetwijfeld nog goed kunnen debatteren. Het is inderdaad spijtig dat er geen Europese drempelwaarden zijn. Ik hoop ook dat het voorstel van minister Demir om dit op de Europese agenda te plaatsen en vooral om daar concrete acties aan te verbinden door veel lidstaten zal worden gesteund. Ik hoop ook dat u daarop zult aandringen bij uw collega's in de verschillende Europese landen.

Ik stel ook voor dat u een rapport over de detectiecapaciteit van onze labo's aan het Parlement bezorgt, zodat wij weten wat die labo's kunnen en niet kunnen en wij daar een helder zicht op krijgen. Iedereen moet hier ten volle zijn rol spelen, niet alleen op het Vlaamse niveau, maar ook op het federale niveau. Het FAVV gaat over de voedselveiligheid. We moeten daarop kunnen rekenen. Die rol moet ernstig worden genomen.

Als uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat lagere waarden van PFAS en PFOS schadelijk kunnen zijn, dan moet daarover helder en duidelijk worden gecommuniceerd

....

Het incident is gesloten