Kamerlid
Kruimelpad
De sluiting van ziekenhuisbedden - Mondelinge vraag aan minister Vandenbroucke
Commissie Gezondheid 24 oktober 2023
Frieda Gijbels (N-VA):
Mijnheer de minister, in de media wordt vaak bericht over de permanente sluiting van erkende ziekenhuisbedden. De voornaamste oorzaak lijkt een tekort aan verpleegkundig personeel te zijn. Op het totaal van 64.438 erkende ziekenhuisbedden zijn er continu 2.500 gesloten. Dat getal is ondertussen misschien alweer aangepast. Dit is 4 % van het totaal aantal bedden. Tussen oktober 2021 en april 2023 werd de status van het aantal beschikbare ziekenhuisbedden opgevolgd. In het begin was dit dagelijks, daarna tweemaal per week. Het tekort aan verpleegkundig personeel gaat in stijgende lijn.
Uit de MAHA-studie van 2022 blijkt dat het tekort, uitgedrukt in voltijdse equivalenten, toegenomen is met maar liefst 36 % sinds 2019. Het KCE heeft in 2022 een rapport gepubliceerd met concrete aanbevelingen om de tekorten in de zorg op te vangen en terug te dringen.
Mijnheer de minister, wordt het aantal gesloten bedden continu en systematisch gemonitord? Zijn de oorzaken van het personeelstekort bekend? Kunt u hierover meer toelichting geven? Zijn er verschillen tussen ziekenhuizen? Wordt er gekeken naar goede praktijken in bepaalde ziekenhuizen en worden ervaringen of voorstellen tussen ziekenhuizen uitgewisseld? Zijn er bepaalde afdelingen die systematisch grotere problemen met personeelstekorten hebben? In hoeverre denkt u dat de bedden terug geopend zullen worden? Acht u het mogelijk dat een aantal bedden gesloten zal blijven? Welke consequenties zal dit op de zorg hebben? Wat is de stand van zaken inzake de opvolging van het rapport van het KCE van 2022? Welke acties werden uitgevoerd en welke staan nog gepland?
Minister Frank Vandenbroucke:
Mevrouw Gijbels, tijdens de covidcrisis gaven ziekenhuizen via de ICMS-applicatie een indicatie van het aantal gesloten bedden, zonder specificatie van de reden. Sinds juni 2023 worden deze gegevens niet meer verzameld. Inzake eventuele tekorten aan verpleegkundigen per ziekenhuis of verschillen tussen diensten hebben we dus nog geen cijfers ter beschikking, maar op basis van de getuigenissen die ons worden bezorgd, zijn er inderdaad verschillen tussen ziekenhuizen, onder meer afhankelijk van de geografische ligging en de diversiteit van de diensten in het ziekenhuis. Zoals u weet, is het personeelstekort in de zorgsector een complex gegeven.
Dit kan niet zomaar worden toegeschreven aan één oorzaak. Ik moet ook vaststellen dat wat het verpleegkundig personeel betreft, het aantal verpleegkundigen in de gezondheidszorg de afgelopen 10 jaar gestaag is toegenomen. Het werk van de Planningscommissie Medisch aanbod toont dat duidelijk aan, maar het probleem is dat de vraag naar verpleegkundige zorg nog sterker toeneemt doordat de vraag naar zorg in een ouder wordende bevolking groeit, maar ook doordat de zorg intensiever en complexer wordt.
U weet dat wij belangrijke investeringen hebben gedaan om de zorgberoepen op te waarderen en aantrekkelijker te maken zodat meer mensen voor de zorgsector zouden kiezen en het bestaande personeel de sector niet zou verlaten. Ik verwijs nogmaals naar de enorme investeringen in het kader van het sociaal akkoord en het zorgpersoneelsfonds die de afgelopen jaren zijn gebeurd en ook naar de aanzienlijke investeringen die we nog hebben toegevoegd, met de structurele toevoeging van een specialisatiecomplement voor gespecialiseerde verpleegkundigen, bijkomende middelen inzake opleidingen voor zij-instromers, bijkomende middelen voor aanwerving van ondersteunend personeel en de enveloppe voor hoogtechnologische investeringen.
Vorige week werden twee maatregelen verlengd en een nieuwe investering toegevoegd met middelen uit de begroting 2023. Zo investeren we opnieuw 23 miljoen euro in de succesvolle opleidingsprojecten hashtag kiesvoordezorg en de opleidingsprojecten voor verpleegkundigen en zorgkundigen en maken we 21 miljoen euro vrij voor de aanwerving van administratieve en logistieke profielen om verpleegkundigen en zorgkundigen te ondersteunen.
Met een budget van 7 miljoen maken we pilootprojecten mogelijk voor de begeleiding van starters en herstarters in de zorg. Met die opnieuw aan boord-trajecten willen we jongeren en herstarters een goede start of herstart geven, waardoor ze zich welkom voelen en snel mee zijn met het reilen en zeilen van de werking. Een van de veelgehoorde klachten van jonge medewerkers die de sector verlaten is immers het gebrek aan ondersteuning. Met dit bijkomend budget trachten wij hen beter te ondersteunen. Zoals u weet, ben ik van mening dat wij niet alleen moeten investeren en blijven investeren, maar dat we ook moeten hervormen. Dat doen we vandaag al. We werken aan een alomvattende hervorming van het verpleegkundig beroep. Deze hervorming heeft als ultiem doel het werken in de verpleegkunde aantrekkelijker maken. In dat kader worden taken herbekeken, wordt bekeken hoe verpleegkundigen zich zoveel mogelijk kunnen concentreren op verpleegkundige zorg en daarin nog versterkt kunnen worden en maximaal ondersteund door anderen voor taken die evengoed of beter door iemand anders kunnen worden uitgevoerd.
Eveneens worden doorgroeikansen in de verpleegkunde gecreëerd en wordt gekeken hoe verpleegkundigen de nodige autonomie in hun job kunnen krijgen. Dat alles moet een andere organisatie van de zorg mogelijk maken, alsook nog meer mensen aantrekken tot een beroep in de verpleegkunde.
Ook de ziekenhuizen wisselen ervaringen en best practices uit. Onder de impuls van mijn beleidscel loopt er een project om die uitwisselingen te stimuleren. Binnen vier thematieken wisselen ziekenhuizen ideeën en ervaringen uit en stellen zij nieuwe behandelingen voor. Die vier thema's zijn de organisatie van de zorg, leiderschap, administratieve ondersteuning en digitalisering, en levenslang leren. Het project loopt tot het einde van dit jaar.
Frieda Gijbels (N-VA):
Mijnheer de minister, we weten dat de problematiek groot is. De cijfers van MAHA liegen er niet om. Het tekort aan verpleegkundigen is enorm gestegen. In dat opzicht vind ik het jammer dat we geen cijfers hebben om na te gaan waar de tekorten zich vooral voordoen of waarom er tekorten zijn. Ik vind dat een vorm van nalatigheid, want we zouden dat precies in kaart moeten kunnen brengen. Ik hoor dat er initiatieven zijn om goede praktijken uit te wisselen, maar ik wil u vragen om daar sterker op in te zetten.
De studie van 2022 van het Kenniscentrum heeft namelijk heel duidelijk aangetoond dat de werkomgeving cruciaal is om verpleegkundigen gemotiveerd te houden en tevreden te houden in hun job. We moeten niet zozeer nog meer verpleegkundigen opleiden, uiteraard moeten we dat blijven doen, maar we hebben er al heel veel.
We moeten er alleen voor zorgen dat zij hun job graag willen blijven doen. Daar zit de uitdaging vooral. Ik hoor dat er nog allerlei zaken in de steigers staan, maar de problematiek is nu aan de orde, dus ik denk dat er nu echt veel sneller actie nodig is.
Het incident is gesloten.