De toekomstperspectieven voor de Einstein Telescoop - Mondelinge vraag aan staatssecretaris Dermine

Commissie Mobiliteit 20 juni 2023: 

Frieda Gijbels (N-VA):

Mijnheer de staatssecretaris, het dossier van de Einsteintelescoop heb ik al verschillende keren aangekaart. Het betreft een belangrijk project voor het drielandenpunt, dat mogelijks voor heel wat jobs kan zorgen en dus een grote terugverdieneffect heeft.

Nederland heeft een hele tijd geleden al aangegeven fors te willen investeren in het Einsteinproject. Er is een voorwaardelijkefinanciering van 42 miljoen euro om de kandidatuur voor te bereiden en er is ook 870 miljoen euro gereserveerd voor het project, als het daadwerkelijk wordt binnengehaald. België daarentegen heeft nog geen financieel engagement kenbaar gemaakt, wat mogelijk problematisch dreigt te worden gezien de timing van het project.

U hebt eerder aangegeven dat u de coördinatie voor uw rekening zou nemen, vandaar de volgende vragen. Wordt onderzocht welk financieringsmechanisme mogelijk zal zijn? Aan welke pistes wordt gedacht?

Is het bekend ondertussen bekend hoeveel België, zowel op federaal als deelstatelijk niveau, zal reserveren voor het project? Kunt u dat specifiëren? Indien het nog niet bekend is, wanneer zullen wij het dan weten?

U gaf eerder aan dat er een moratorium met betrekking tot de installatie van windmolens in de nabijheid van de Einsteintelescoop zou worden uitgevaardigd. Kunt u dat formeel bevestigen?

Staatssecretaris Thomas Dermine:

Mevrouw Gijbels, het lijkt wel dat de commissievergadering neerkomt op een tête-à-têtegesprek.

Noch De totale kostprijs van het project van de Einsteintelescoop, noch de financieringsmechanismen, noch de kostenverdeling tussen de partnerlanden en a fortiori evenmin de financiële bijdrage van de federale overheid en de deelstaten van België in het project is bekend. Een bij Belspo opgerichte taskforce zal zich over de kwesties buigen.

Het bedrag dat de federale regering en de deelstaten op tafel zullen leggen, is nog niet bepaald, maar wordt geëvalueerd op basis van verschillende scenario’s, waarbij rekening wordt gehouden met de totale kostprijs van het project, de sociaal-economische opportuniteiten en de terugverdieneffecten voor ons land en de regio’s van ons land.

De Raad van State heeft de vergunning voor de bouw van windturbines in Dalhem ingetrokken. Er komen dus geen windmolens in het telescoopgebied. Er is immers een moratorium ingesteld, zodat in dat gebied geen enkel project kan worden gerealiseerd.

Ten slotte, er vond op 17 mei 2023 in Maastricht overigens een vergadering van de vertegenwoordigers van de drie landen van de Euregio Maas-Rijn (EMR) plaats en we kregen daar vrij positieve feedback over.

Frieda Gijbels (N-VA):

Mijnheer de staatssecretaris, u zegt dat de kosten niet bekend zijn. Ik denk dat het project op 2 miljard wordt geschat. Nederland liet al heel duidelijk en snel blijken dat het in het project gelooft en erin wil investeren. Ook wij moeten dat heel snel doen. Wij moeten aantonen dat de deelstaten en de federale overheid kunnen samenwerken en dat we ervoor willen gaan. Het project zal immers niet alleen een aanzienlijke return, waaronder veel nieuwe jobs, genereren. Het zal ook ruim bijdragen aan de ontwikkeling van nieuwe wetenschappelijke inzichten. Onze regio kan dat gebruiken. Ik hoop dat u hiervoor hetzelfde enthousiasme aan de dag zult leggen als voor ESA en dat u uw schouders onder het project zult zetten. U hebt gezegd dat u de coördinatie op u zou nemen. Doe dat en laat zien dat wij erin geloven en dat we ons willen engageren.

Het incident is gesloten.