Het advies van het Comité voor Bio-ethiek betreffende het bezoekrecht in ziekenhuizen - Mondelinge vraag aan minister Vandenbroucke

Commissie Gezondheid 4 juli 2023: 

Frieda Gijbels (N-VA):

Mijnheer de minister, het Belgisch Raadgevend Comité voor Bio-ethiek publiceerde recent een nieuw advies naar aanleiding van een brief van het AZ Sint-Elisabeth uit Zottegem. Daarin werd het stringente bezoekverbod in het ziekenhuis in de covidpandemie aangehaald en werd de vraag gesteld hoe we in de toekomst zouden moeten omgaan met het bezoekrecht in uitzonderlijke situaties.

Ook na de covidpandemie blijft deze vraagstelling relevant, onder andere ter voorbereiding van mogelijke toekomstige epidemieën of pandemieën. In het advies van het Belgisch Raadgevend Comité voor Bio-ethiek wordt een update voorgesteld van het zogenaamde ethisch kompas dat in de covidcrisis werd opgesteld.

Is er een debriefing geweest met ziekenhuizen, zorginstellingen en zorgverstrekkers met betrekking tot bijvoorbeeld de aangepaste bezoekregeling tijdens de covidcrisis? Indien ja, wat is daarvan de conclusie? Indien neen, zal dit nog gebeuren?

Wat zijn volgens u de lessen die moeten worden getrokken uit de covidcrisis met betrekking tot de bezoekregeling? Welke maatregelen of gevolgen worden daaraan verbonden? Acht u het wenselijk dat er richtlijnen van bovenaf worden opgelegd? Indien ja, in welke omstandigheden?

Het Comité haalt aan dat het ziekenhuisnoodplan eigenlijk niet werd gebruikt, maar dat er binnen een specifiek nieuw juridisch kader moest worden geopereerd. Zijn de ziekenhuisnoodplannen overal operationeel en welke bepalingen bevatten die eventueel met betrekking tot de bezoekregeling?

Wat is volgens u in dezen de rol van de ziekenhuishygiënist, de hoofdarts en de commissie voor medische ethiek van een ziekenhuis? Moeten zij volgens u de mogelijkheid hebben een eigen beleid uit te schrijven, voor zover dat goed onderbouwd is, zelfs in crisisomstandigheden? Wanneer er restrictieve maatregelen worden genomen, op welke manier vindt u dat er transparantie moet worden verschaft en de democratische controle moet worden gegarandeerd?

Het Comité voor Bio-ethiek haalt in zijn besluit aandat er voor de eerstelijnszorg niet in ethische begeleiding is voorzien. Acht u dat nodig? Zouden er maatregelen moeten worden genomen? Werd hierover gereflecteerd met zorgverstrekkers? Zal dit advies leiden tot een aanpassing van het ethisch kompas? Indien ja, zal dit ook aan de ziekenhuizen worden bezorgd?

Minister Frank Vandenbroucke:

Het ethisch kompas voor keuzes omtrent bezoekregelingen in tijden van corona is een document van de Vlaamse overheid. Sta mij toe om mij niet uit te spreken over de wensbaarheid van het vernieuwen van documenten van overheden waarvoor ik niet bevoegd ben.

Een bezoekregeling, zeker tijdens COVID-19, is geen eenvoudige problematiek. We hebben dat meegemaakt. Dat zijn gevoelige, delicate kwesties. Het beheren van complexe stromen van mensen, patiëntenstromen, bezoekersstromen, werknemersstromen, in een ziekenhuis vraagt veel planning, afstemming, maatwerk op een microniveau met respect voor de privacy van patiënten, de wensen en de behoeften van de patiënten, hun zorgtrajecten maar men moet natuurlijk ook rekening houden met de organisatorische en architecturale realiteiten van elke individuele instelling en elke campus. Binnen die microbenadering zijn de expertise van een aantal kernfiguren van essentieel belang. Ik denk dan aan de ziekenhuishygiënist en de hoofdarts, maar ook experts in interne mobiliteit en veiligheid en aan vertegenwoordigers van de patiënten zelf.

Net omdat een bezoekregeling maatwerk vraagt en niet generiek kan worden opgemaakt, heeft het Hospital Transport & Surge Capacity Committee bij de verschillende vragen die ze heeft gekregen telkens opnieuw verwezen naar de basisprincipes die werden opgenomen in het ethisch kompas, maar het comité is nooit zelf overgegaan tot generieke bezoekregelingen.

Op uw vraag naar het ziekenhuisnoodplan kan ik u melden dat alle ziekenhuizen tijdens de covidcrisis hun ziekenhuisnoodplan hebben geactiveerd. Als zij dat niet spontaan hebben gedaan, dan hebben ze dit op de uitdrukkelijke vraag van het Hospital Transport & Surge Capacity Committee gedaan.

Hoewel er binnen een ziekenhuisnoodplan waarschijnlijk nergens een generieke bezoekregeling zal kunnen worden gevonden, zal er binnen die plannen zeker zijn nagedacht over het beveiligen in alle mogelijke interpretaties van het woord ‘beveiligen’ van de interne stromen binnen het ziekenhuis.

Frieda Gijbels (N-VA):

Mijnheer de minister, ik ben blij dat u stelt dat het om maatwerk gaat. Ik ben het er ook mee eens dat een dergelijk plan iets heel delicaats is, waarbij verschillende belangen tegen elkaar moeten worden afgewogen alsook de mentale impact van het plan op zowel patiënten als bezoekers. Dat is inderdaad iets wat in rekening moet worden gebracht, maar dat heel moeilijk af te wegen is tegenover een risico van infectieverspreiding van een epidemie.

Ik ben het er helemaal mee eens dat het om iets heel moeilijks gaat, maar ik ben blij dat u stelt dat het om maatwerk gaat.

De ziekenhuishygiënisten, de hoofdarts en de patiëntenvertegenwoordiging moeten volop bij de plannen worden betrokken. Het mag ook duidelijk zijn dat zij daarin kunnen beslissen. Voor zover dat al het geval was, was dat immers niet altijd even duidelijk. Het idee leefde dat de bezoekregeling opgelegd was van bovenaf. Het is dus goed dat u nog eens aanhaalt dat een en ander de autonomie moet zijn van een specifieke omgeving.

Wat wel jammer is, is dat u niet bent ingegaan op de vraag of er al een debriefing is geweest alsook of de ervaringen van de ziekenhuizen en de zorginstellingen met de bezoekregelingen en de beperking ervan al zijn gecapteerd. Dat zijn immers lessen die wij hebben geleerd en die wij moeten meenemen voor de toekomst en waaruit wij volgens mij heel interessante conclusies kunnen halen.

Het incident is gesloten.