Het budget voor de Belgische bijdrage aan het Europees ruimtevaartagentschap (ESA) - Mondelinge vraag in plenaire aan staatssecretaris Dermine

Vraag van Frieda Gijbels aan Thomas Dermine (Relance, Strategische Investeringen en Wetenschapsbeleid) over "Het budget voor de Belgische bijdrage aan het Europees ruimtevaartagentschap (ESA)"

Frieda Gijbels (N-VA):

Mijnheer de staatssecretaris, een Belgische astronaut in de ruimte was wel belangrijk voor u, denk ik. Zo belangrijk dat u midden in een budgettaire crisis besloot om nog meer geld naar het European Space Agency, het ESA, te laten vloeien, net op het moment dat dit agentschap de nieuwe astronauten moest selecteren. U hebt een flink bedrag bij elkaar gesprokkeld. Dat blijkt tenminste uit documenten die ik heb verkregen via de openbaarheid van bestuur, want erg transparant was u daar niet in. Mijn collega’s, Bert Wollants, Sander Loones en ik hebben daarover de afgelopen maanden verschillende vragen gesteld en telkens bleven u en uw collega’s rond de hete brij draaien. Ik som het even op, zodat iedereen weet waarover het gaat.

U hebt 100 miljoen euro weggehaald bij Defensie, geld dat eigenlijk bestemd was voor innovatieve projecten bij Defensie. Er kwam 35 miljoen euro uit het coronaherstelfonds. Dat is ook opvallend, want dat geld is eigenlijk bedoeld voor de heropbouw van dit land na een ernstige sanitaire crisis. Als klap op de vuurpijl hebt u 50 miljoen euro gehaald uit het potje van 100 miljoen euro dat bestemd was voor het SMR-project, die de premier beloofde aan het nucleair studiecentrum SCK CEN in Mol.

Mijnheer de staatssecretaris, ook ik vind wetenschap belangrijk en ruimtevaart in het bijzonder, dat weet u wel, denk ik, maar dit kan echt niet. Welke argumenten hebt u om zo’n plotse en drastische budgetverhoging door te voeren voor een agentschap dat altijd al honderden miljoenen per jaar van ons kreeg? Kunt u mij dat eens uitleggen? Bevestigt u dat die genoemde bedragen inderdaad zijn weggehaald van het SMR-project, van Defensie en het coronaherstelfonds? Gebeurde dat met de zegen van de voltallige regering? Gaat u dat rechtzetten tegenover de gedupeerde sectoren? Zo ja, hoe gaat u dat doen?

Staatssecretaris Thomas Dermine:

Informatie over de financiering van het ESA is ten eerste absoluut niet geheim. Alles staat in de nota aan de ministerraad die goedgekeurd is. U hebt die nota aan mij gevraagd en u hebt die nota van mij gekregen.

De financiering van het ESA is inderdaad verhoogd voor de vier komende jaren, van 275 miljoen naar 325 miljoen euro per jaar. Dit is vrij positief voor 105 bedrijven in België of in Vlaanderen, voor 13 onderzoeksinstituten en 9 universiteiten in België. Dat is positief, met een groot terugverdieneffect voor onze economie. 1 euro geïnvesteerd in ruimtevaart levert 3,35 euro extra op in onze economie. 100 miljoen is vrijgemaakt door Defensie. Het gaat om dual-usetechnologie met civiele en militaire toepassingen. 35 miljoen komt inderdaad van een bestaand Europees budget voor technologie in lucht- en ruimtevaart.

Dit budget blijft behouden via het ESA. Het geld gaat naar dezelfde bedrijven als initieel voorzien. 50 miljoen was beschikbaar in de cashpositie van België bij het ESA. Dit type financiering is absoluut normaal en gebeurt bij elke budgetronde van het ESA, bijvoorbeeld voor 60 miljoen in 2016. 50 miljoen hebben wij gehaald uit de onderbenutting van andere budgetten. In 2023 gebruiken wij inderdaad de onderbenutting voor dit jaar van het SMR-programma voor het ESA. Dat was een budgettair-technische ingreep. Zo gaan er geen middelen verloren.

De regering heeft zeker niet beslist om de ambitie van het SMR-onderzoeksprogramma te verlagen. Dit is een belangrijk onderzoeksproject voor België en onze energetische toekomst. ESA-financiering dient alleen voor onderzoek en innovatie. Er is 0 euro betaald voor een astronaut. De heer Liégeois is geselecteerd, gebaseerd op zijn eigen merites. Hij is geen Waals astronaut. Hij is een Belgische astronaut, zoals de heer De Winne en de heer Frimout, de helden van mijn kindertijd. Hij zal zeker een positief effect hebben voor alle onderzoekers en bedrijven in alle hoeken van ons land.

Frieda Gijbels (N-VA):

Mijnheer de staatssecretaris, u moet mij niet overtuigen van het belang van ruimtevaart. Ik heb daar grote bewondering voor, en ook voor wat onze ruimtevaartindustrie kan. Ik vind dat prachtig, maar daar gaat het niet over. Het gaat over de plotse budgetverhoging in economisch barre omstandigheden, en dit ten koste van andere heel belangrijke projecten.

U zegt wel dat het SMR-budget voor het SCK in Mol niet aangetast is, enkel even uitgesteld, maar waar zit het dan? Show us the money. Wij zien het nergens. Waar zitten Open Vld en cd&v trouwens wanneer zulke beslissingen worden genomen? Voor de schermen altijd opscheppen over het feit dat zij voorstander zijn van nucleaire innovatie, maar achter de schermen wordt het geld voor de SMR’s gewoon doorgeschoven naar een prestigeproject van de PS. Zo brengen jullie de toekomst van onze energiebevoorrading in gevaar. Hoe is dat mogelijk?

Mijnheer de staatssecretaris, ik stel voor dat de fouten, die wel degelijk gemaakt zijn, worden rechtgezet en dat er heel snel budget teruggaat naar het SMR-project in Mol. Het is onverantwoord op deze manier om te gaan met belastinggeld.

Het incident is gesloten.