Het European Plotkin Institute for Vaccinology - Mondelinge vraag aan minister Vandenbroucke

Commissie Gezondheid 16 mei 2023: 

Frieda Gijbels (N-VA):

Mijnheer de minister, ik heb u al eerder ondervraagd over de 9,5 miljoen euro die bij de ULB is beland als winst ten gevolge van de installatie van het federaal testplatform daar. Die som zou volgens het rapport dat sindsdien gemaakt is integraal besteed zijn aan het European Plotkin Institute for Vaccinology, dat een samenwerking blijkt te zijn tussen de ULB en de UA. Hierover zouden in het voorjaar van 2020 al afspraken gemaakt zijn binnen de federale regering.

Mijnheer de minister, u leek daar in eerste instantie nogal verbaasd over. Was u op de hoogte van die geldstroom? Zo ja, sinds wanneer? Welke afspraken werden daarover gemaakt met de federale regering? Kunt u ons daar een neerslag van bezorgen? Vindt u het kunnen dat crisismiddelen op deze manier ingezet werden?

Wat houdt het Plotkin Institute precies in? Hoe wordt het gefinancierd? Wat zijn de doelstellingen ervan? Hoe verhoudt dit instituut zich tot Vaccinopolis? Is er een gemeenschappelijke of een aparte financiering? Hoeveel federale middelen zijn besteed aan enerzijds het Plotkin Institute en anderzijds Vaccinopolis?

Minister Frank Vandenbroucke:

Mevrouw Gijbels, in uitvoering van artikel 13, § 1 van de overeenkomst tussen het Verzekeringscomité en de laboratoria van het federaal platform is bevraagd hoe de toegewezen budgettaire middelen binnen elk consortium verdeeld werden en welke afspraken er daarover werden gemaakt tussen de partners binnen het consortium. Daarnaast is bevraagd welke bestemming de middelen kregen die niet rechtstreeks en onmiddellijk werden aangewend voor het uitvoeren van laboratoriumanalyses.

De antwoorden zijn binnengekomen tegen 31 januari van dit jaar. Het overzicht is terug te vinden op de website van het RIZIV. Uit het antwoord van de ULB bleek inderdaad dat het restsaldo werd aangewend voor de opbouw en de indienststelling van het European Plotkin Institute for Vaccinology. Dit instituut verwijst naar de oprichting van een European anti-infectious unit in België, waartoe beslist is door de ministerraad in mei 2020. Deze beslissing komt voort uit de vergadering van het Biopharma Platform van donderdag 26 maart 2020, waar de regering zich destijds heeft uitgesproken voor de oprichting van een dergelijke unit.

Het European Plotkin Institute kan worden beschouwd als een soort koepel voor enerzijds Vaccinopolis bij de Universiteit Antwerpen en anderzijds het Institute for Medical Immunology van de ULB. Het werd geïnaugureerd op 24 mei 2022 en heeft campussen in Brussel en Antwerpen. Het doel ervan is de evaluatie en de ontwikkeling van kandidaat-vaccins te versnellen. Het instituut zal klinisch, immunologisch en microbiologisch onderzoek verenigen. Er zullen ook controlled human infection studies plaatsvinden, de zogenaamde CHIM-studies. Het instituut zal ook wereldwijde samenwerking coördineren. U vindt deze elementen overigens terug op de website van de ULB wanneer u zoekt naar “inauguration de l’European Plotkin Institute for Vaccinology.”

Bij de initiële beslissing van de vorige regering is er 20 miljoen euro verdeeld, namelijk 13,5 miljoen euro voor de Universiteit Antwerpen en 6,5 miljoen euro voor de ULB. Dat was een subsidie die bij koninklijk besluit toegekend werd aan deze instellingen. Voor de UA betekende dit een doorstart voor Vaccinopolis en voor de ULB de start van de oprichting van labs die beantwoorden aan biosafety level 2 en biosafety level 3.

Het resterende bedrag van 9,5 miljoen dat de ULB ontving ingevolge de deelname aan het federaal testplatform is gebruikt voor de verdere organisatie van deze unit bij de ULB, met als doel bij te dragen tot de ontwikkeling van vaccins of immunotherapieën om infectueuze menselijke ziektes te beheersen, inzonderheid door de uitvoering van klinische studies en immunologisch onderzoek.

In het oorspronkelijke dossier dat voorlag in de ministerraad in mei 2020 waren de kosten geraamd op 13 miljoen voor de ULB. Ondertussen, zo hoor ik, zijn de kosten gestegen omwille van de stijging van de bouwkosten en hebben ze het restsaldo van het federaal testplatform daarvoor gebruikt.

Het is misschien nuttig dat ik even citeer wat er destijds gezegd is over deze infectiebestrijdingseenheid. De doelstelling was de ontwikkeling van vaccins te versnellen en de rol van België in de evaluatie van vaccins op Europees niveau te consolideren. Ten tweede wilden we ook een hoog niveau van paraatheid voor de beheersing van (her)opkomende infecties garanderen. Ten derde was er de uitvoering van studies van gecontroleerde infecties bij mensen, om zo België een unieke plaats te geven binnen Europa voor de evaluatie van mogelijke vaccins. Ten vierde wilden we de capaciteit voor klinisch onderzoek in vaccinologie, fase 1 tot en met 3, verhogen en structureren. Ten vijfde hadden we de doelstelling om spitsonderzoek in vaccinale immunologie te ontwikkelen door het nauw te integreren in het klinisch onderzoek. Ten zesde wilden we het onderzoek in vaccinale immunologie in België stimuleren door het ontwikkelen van complementariteit en synergie tussen de verschillende academische centra. Ten zevende was er de versterking van de verankering van het Belgisch vaccinologisch onderzoek in de internationale initiatieven, in het bijzonder door middel van samenwerkingsverbanden met stichtingen en onderzoeksorganisaties, zoals CEPI, de Coalition for Epidemic Preparedness Innovations.

Dat zijn de officiële doelstellingen van deze infectiebestrijdingseenheid, die in 2020 forse steun heeft gekregen van de vorige Belgische regering, onder leiding van mevrouw Wilmès. Ik meen dat die doelstellingen beantwoorden aan het verzekeren van onze leidinggevende rol op wereldvlak op het gebied van vaccinaties. Dat blijkt ook belangrijk vanuit het oogpunt van preparedness. Ik denk dat daar absoluut niets mis mee is.

Ik wil wel herhalen wat ik in mijn eerdere antwoord heb gezegd over het federaal testplatform, met name dat in de toekomst nauwkeuriger zou moeten worden omschreven hoe men opvolgt wat er met de middelen gebeurt en welke de mogelijke bestemmingen van restsaldo’s kunnen zijn. Ik meen dat we op dat vlak de les hebben geleerd dat dit onvoldoende nauwkeurig omschreven was.

Als er 9,5 miljoen euro extra is gebruikt voor deze infectiebestrijdingseenheid, vind ik dat op zich wel een zeer goede zaak

Frieda Gijbels (N-VA):

Mijnheer de minister, ik heb u de afgelopen jaren herhaaldelijk ondervraagd over de besteding van die middelen en elke keer hebt u gezegd dat die de zorg ten goede kwamen, dat ze naar de ziekenhuizen gingen die ondergefinancierd waren. Dat vond ik op zich al heel oneerlijk, want andere ziekenhuizen, denk maar aan de Limburgse ziekenhuizen waar er geen federaal testplatform was, hadden die extra middelen niet.

Nu blijkt ook nog eens dat er 9,5 miljoen euro extra aan crisismiddelen is doorgestroomd om een nieuw instituut op te richten, waarbij experts betrokken zijn die het advies gegeven hebben om federale testplatformen op te richten en die ook advies hebben gegeven over de middelen die zij daar graag naartoe zagen vloeien. In plaats van naar extra testcapaciteit en crisisbeleid is dat geld naar experts gegaan die daardoor hun eigen prestige alleen kunnen vergroten.

Ik vind dat echt onbehoorlijk beleid, dat is niet transparant en het is een ongeoorloofde transfer van middelen. Ik vind dat dit geld terug moet. De zorg kreunt onder een gebrek aan middelen. Dat geld moet gewoon teruggevorderd worden. Er is al 20 miljoen euro naar dat instituut gegaan. Daar komt nu blijkbaar ongemerkt, want u was daarvan niet op de hoogte als we u mogen geloven, nog eens 9,5 miljoen euro zomaar bij. Ik kan er met mijn verstand niet bij hoe zoiets kan gebeuren. Er zijn dan nog afspraken over gemaakt, die nu boven water komen omdat ik er meermaals naar heb gevraagd. Anders had niemand dit ooit geweten. Dat is ongehoord op een moment waarop we zoveel moeite moeten doen om onze begroting ergens naar te laten lijken.

Het incident is gesloten.