Het personeelsbeleid in de federale wetenschappelijke instellingen - Mondelinge vraag aan staatssecretaris Dermine

Commissie Mobiliteit 20 juni 2023: 

Frieda Gijbels (N-VA):

Mijnheer de staatssecretaris, opnieuw gaat het over het personeelsbeleid. Ik heb deze vraag ingediend naar aanleiding van een recent rapport van het Rekenhof dat vier wetenschappelijke instellingen heeft doorgelicht, gekozen uit de vier zogenaamde polen. Het gaat om de Koninklijke Bibliotheek van België, de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika en de Koninklijke Sterrenwacht van België.

Klaarblijkelijk is er wel een en ander aan te merken op het personeelsbeleid. Zo werden de regels voor aanwerving niet altijd gerespecteerd, werden er onterecht directiepremies uitgekeerd en is het niet altijd duidelijk op welke basis geldelijke anciënniteit wordt bepaald. Er wordt ook gesproken over interne communicatieproblemen vanuit de directie naar het personeel, over het ontbreken van een opleidingsdirecteur per taalrol met een geschiktheidsbrevet en over het ontbreken van een vertrouwenspersoon integriteit in de meeste federale instellingen, terwijl er per FWI één per taalrol zou moeten zijn. In verschillende dossiers van de FWI's, met uitzondering van die van het KMMA, ontbreken bovendien relevante documenten, zoals selectiedocumenten en arbeidscontracten. Ook wordt de centralistische en bevoogdende houding van BELSPO ten aanzien van de FWI's aangehaald.

Mijnheer de staatssecretaris, zult u ervoor zorgen dat de FWI's verzelfstandigen, zoals opgenomen in het regeerakkoord? Welke stappen zijn daarvoor gezet? Wanneer zal die verzelfstandiging een feit zijn? Op welke manier zult u de personeelsgerelateerde problematiek aanpakken? Welke tijdlijn hebt u daarvoor uitgetekend? Zullen de onterecht uitbetaalde directiepremies worden teruggevorderd? Om welke bedragen gaat het? Is er zicht op eventuele HR-problemen in de overige FWI's? Kunt u dit toelichten? Indien er onvoldoende zicht is op het personeelsbeleid in de andere FWI's, wat hebt u dan ondernomen of zult u ondernemen om dat te kunnen evalueren?

…

Staatssecretaris Thomas Dermine:

Collega’s, ik heb onlangs ook het verslag van het Rekenhof gelezen. Ik heb evenwel niet op dat verslag gewacht om me voor deze kwesties te interesseren, aangezien de organisatie van ondersteunende diensten het onderwerp was van een spending review in 2021 en in 2022. De conclusies van die spending reviews, waarin wordt opgeroepen tot een efficiëntere organisatie van ondersteunende diensten en een zekere mate van centralisatie en waarin mij ook wordt meegedeeld dat bepaalde ondersteunende functies ontbreken bij de FWI’s of bij de toezichthoudende administratie, maken integraal deel uit van het strategisch plan van de POD Wetenschapsbeleid. Een eerste stap werd gezet met de centralisatie van een reeks budgetten om deze ondersteunende functies te versterken en de controle op deze gebieden te versterken. De betrokken aanwervingen zijn nu aan de gang of in voorbereiding.

Pour les procédures de recrutement et de sélection, une procédure d'adaptation de l'arrêté royal fixant les règles organiques de la gestion financière et matérielle des établissements scientifiques de l'État relevant du ministre qui a la politique scientifique dans ses attributions (arrêté royal du 1er février 2000) est actuellement à l'étude.

Via cette adaptation, une plus large autonomie serait donnée aux ESF dans le recrutement de leur personnel. La proposition d'adaptation devrait être soumise au contrôle administratif et budgétaire dans les prochaines semaines.

Voor het wetenschappelijk personeel wordt er ook een project bestudeerd. Dit is een van de prioriteiten van het strategisch plan van de POD Wetenschapsbeleid. Het administratief statuut voor contractueel wetenschappelijk personeel wordt momenteel bestudeerd. Het administratief statuut voor contractueel wetenschappelijk personeel moet uiterlijk vijftien jaar na de invoering van het statuut voor vast personeel aan de regering voorgelegd worden.

Het huidige systeem, waarin voorzien is in een operationeel directeur en in directeurs voor de ondersteunende diensten in de verschillende FWI’s, heeft zijn beperkingen getoond. Wij zullen daarom een systeem voorstellen dat de FWI’s een zekere mate van flexibiliteit geeft, zodat wetenschappers die ook een hiërarchische rol hebben in hun instelling meer erkenning kunnen krijgen.

Deze tekst zal in eerste instantie worden voorgelegd aan het directiecomité van de POD Wetenschapsbeleid, na het zomerreces van 2023.

Monsieur Delizée, effectivement, l’objectif initial était de remettre en ordre le département et cela passait par la nomination de certains membres du personnel de direction en commençant par le président du comité de direction et en continuant avec les directions des principaux ESF. À mon arrivée, sur les dix établissements scientifiques fédéraux relevant de BELSPO, trois directeurs généraux seulement étaient nommés et sept désignés ad interim, certains parfois depuis plus de dix ans.

Rapidement, sept sélections de directeur général ont été lancées. Pour cinq établissements, nous avons pu procéder à une désignation. Cela a été le cas à la Bibliothèque royale de Belgique avec Mme Sara Lammens, au Musée royal de l'Afrique centrale avec M. Bart Ouvry, à l’Institut royal des Sciences naturelles de Belgique avec M. Michel Van Camp, à l’Institut royal météorologique avec M. Daniel Gellens et à l’Institut royal du Patrimoine artistique avec notre collègue, Mme Hilde De Clercq. Pour le poste de directeur général des Musées royaux d’Art et d’Histoire, au Cinquantenaire, une première sélection n’a abouti à aucun lauréat. La sélection a été relancée et Selor nous a transmis le procès-verbal de cette seconde sélection. Le président de BELSPO doit formuler une proposition de désignation que nous attendons dans les prochaines semaines.

Pour le poste qui reste problématique de directeur général à l’Institut royal d’Aéronomie Spatiale de Belgique à Uccle, sur la base de la première sélection, le président du comité de direction du SPP Politique scientifique ne m’a proposépersonne pour la fonction. Une seconde sélection est en cours auprès de Selor. Pour le poste de directeur général des Archives générales du Royaume, Karel Velle, son directeur actuel, part à la pension prochainement. Aux Musées royaux des Beaux-Arts de Belgique, dans le contexte que vous connaissez, il a été mis fin au mandat du directeur général. Les profils de fonctions ont été établis. Les fonctions sont en cours de pondération auprès du Comité de pondération du SPF BOSA. Nous espérons une publication des profils pour septembre. Nous gardons donc l'objectif, à quelques exceptions possibles, de continuer le train de nominations dans les institutions scientifiques fédérales d'ici à la fin de la législature.

Frieda Gijbels (N-VA):

Mijnheer de staatssecretaris, het is goed dat we het Rekenhof hebben, dat heb ik al vaak gedacht. Ik begrijp niet dat dergelijke zaken kunnen blijven etteren. Hoe wil u dat mensen op een normale, rustige manier kunnen werken in omstandigheden waarin toch nog volop willekeur lijkt te heersen? Het is echt onbegrijpelijk dat zoiets niet sneller gedetecteerd wordt. We zitten echt met een managementprobleem in verschillende van die wetenschappelijke instellingen. Daarbij lijkt het personeelsbeleid toch echt wel een steeds terugkerend en hardnekkig probleem te zijn.

Mijnheer de staatssecretaris, zorg voor de verzelfstandiging, zorg voor modernere en flexibelere instellingen. Zorg dat die mensen meer verantwoordelijkheid kunnen nemen en dat ze fier worden op hun organisatie. Dat is de richting die we moeten uitgaan. Aan alles merk je echter dat, ondanks wat er in het regeerakkoord werd aangegeven, men terug wil naar een centralistisch bestuur. In het rapport van het Rekenhof wordt dit ook genoemd. Men voelt zich opnieuw gevangen raken onder de knoet van BELSPO. Dat is niet goed voor het welzijn. Het ene zeggen en het andere doen, dat geeft geen rust en geen duidelijkheid. Geef gewoon uitvoering aan het regeerakkoord.

Het incident is gesloten.