Medische terugval en achterstand ten gevolge van Covid19 - Schriftelijke vraag aan minister Vandenbroucke

23 augustus 2022:

Mijnheer de minister,

Tijdens de COVID-19 pandemie werd heel wat reguliere zorg geregeld uitgesteld, hetgeen uiteraard een weerslag heeft op de zorg en de volksgezondheid in het algemeen..

De eenheid ’Audit Ziekenhuizen’ heeft het rapport ‘Medische terugval en achterstand ten gevolge van Covid19” opgemaakt. Momenteel is versie 15 met gegevens t.e.m. augustus 2021 de laatst raadpleegbare op de website.

Voor een aantal levensbelangrijke ingrepen bestaat er nog steeds een grote achterstand, zoals open hart operaties, revascularisaties en transplantaties van hart, hart-longen en nieren.

Ook voor bepaalde endoscopische onderzoeken met biopsiename (pneumologisch / gastro-enterologisch) is er nog een behoorlijke achterstand, waardoor er een achterstand zou kunnen zijn in oncologische diagnostiek.

Voor bepaalde niet-essentiële ingrepen is er echter maar heel weinig terugval, wat niet logisch lijkt.

Er wordt dan ook aanbevolen om nationale prioriteitscriteria op te stellen, zodat een correcte volgorde kan worden toegekend aan ingrepen, naargelang het belang voor de volksgezondheid.

Er wordt ook gesproken over het belang om ingrepen die gekend staan als overuse niet in te gaan halen (vb. meniscectomie, amygdalectomie, ...) en voor bepaalde ingrepen zou het niet steeds even duidelijk zijn vanaf welk stadium ze geïndiceerd zijn (neusseptumcorrecties, varices...).

De toename aan gastric bypass operaties tijdens de pandemie wordt aangegeven als niet passend bij een correcte prioriteitsstelling.

In Nederland lopen momenteel een aantal thematische projecten over de uitgestelde zorg als gevolg van de COVID-19 pandemie. Dit gebeurt via ZonMw, dat gezondheidsonderzoek en zorginnovatie stimuleert.

Hierbij volgende vragen voor u:

Zijn er bij ons ook gelijkaardige lopende onderzoeken naar de uitgestelde zorg door de COVID-19 pandemie en de impact daarvan op de volksgezondheid en ons zorgsysteem? Zo ja, welke?

Wat zijn de voornaamste resultaten en conclusies of wanneer worden die verwacht? Worden er lessen getrokken en verbetervoorstellen gedaan in het kader van een mogelijke volgende golf of een andere epidemie/pandemie en zo ja, waar kunnen we die vinden of wanneer zijn die te verwachten?

Bestaan er lijsten van niet-essentiële zorg en van overuse? Wat wordt er met die lijsten gedaan? Op welke manier worden artsen en het publiek hierover gesensibiliseerd?

Wanneer we spreken over overuse, is er dan berekend om hoeveel budget dit gaat? Zo ja, hoe groot is dat budget? Zo nee, waarom niet?

Er is sprake van de nood aan nationale prioriteitscriteria. Is men daarmee bezig en hoever staat men daarmee? Wanneer worden deze verwacht en over welke domeinen heeft men het dan?

Wordt de toename aan gastric bypasses opgevolgd? Is dit een wenselijke evolutie? Wordt hierover met de experten terzake overlegd om oorzaken te achterhalen? Wordt er – indien nodig – gesensibiliseerd hierrond?

Wat wordt er gedaan rond ingrepen waarvan de indicatie niet altijd even duidelijk is (varices, neusseptumcorrecties...)? Bestaat er een lijst van dergelijke ingrepen? Zijn er initiatieven om hierover meer duidelijkheid te scheppen of om de indicaties in kaart te brengen? Wordt hierover overlegd met de experten in kwestie?

Wat wordt er gedaan om de achterstand in levensnoodzakelijke ingrepen sneller af te bouwen?

Wat wordt er gedaan om de achterstand in oncologische diagnostiek (zoals endoscopie met biopsiename) sneller weg te werken?

Wanneer verwacht u versie 16 van de Audit Ziekenhuizen?

Met dank voor uw antwoorden,

Frieda Gijbels

20 januari 2023: 

1 en 2. Op vraag van het HTSC volgt de eenheid audit ziekenhuizen via inschattingen op basis van gefactureerde prestaties de achterstand op.

3 en 4.  Een exhaustieve lijst voor ons land is er niet. In het door U aangehaalde auditrapport van de eenheid audit ziekenhuizen wordt verwezen naar het artikel “Evidence for overuse of medical services around the world” van Shannon Brownlee gepubliceerd in de Lancet in 2017. Haar definitie van het begrip “overuse” luidt:” Overuse, which is defined as the provision of medical services that are more likely to cause harm than good, is a pervasive problem. Direct measurement of overuse through documentation of delivery of inappropriate services is challenging given the difficulty of defining appropriate care for patients with individual preferences and needs; overuse can also be measured indirectly through examination of unwarranted geographical variations in prevalence of procedures and care intensity.” Ter illustratie wordt er in het rapport bij een aantal verstrekkingen (vb. zijn lumbale laminectomie, amygdalectomie, meniscectomie,…) verwezen naar artikels of documenten die aangeven dat ze gevoelig kunnen zijn, ook in ons land, voor “overuse”. Zo wordt er onder meer verwezen naar de  website  www.healthybelgium.be met de link (Medical Practice Variations - For a Healthy Belgium)  waarin onverklaarde geografische verschillen inzake zorgverstrekkingen zichtbaar zijn gemaakt voor ons land. 

5. Er werd geen federale lijst met prioritaire ingrepen en of prestaties vastgelegd.   

6. De raming inzake het aantal gastric bypass ingrepen is recent geactualiseerd tot en met de data van februari 2022. Dit rapport werd gevalideerd op 15 juni 2022 en gepresenteerd op het Hospital and Transport Surge Capacity (HTSC) comité van 23 augustus 2022.   

7. Omdat de strijd tegen nodeloze, niet-passende en niet-conforme verzorging van groot belang is, zijn er door het RIZIV een reeks maatregelen uitgewerkt om ondoelmatige zorgverlening terug te dringen en ook een aantal nieuwe methoden daartoe geïntroduceerd. Daarvoor verwijs ik onder meer naar volgende documenten:

De analyse van praktijkvariaties in België: https://www.gezondbelgie.be/nl/medische-praktijkvariaties 

Het plan inzake doelmatige zorg (zie globale aanpak en prioriteiten): https://www.riziv.fgov.be/nl/themas/zorgkwaliteit/Paginas/doelmatigheid-...

Het federaal toezicht op en audit van de ziekenhuizen: https://www.riziv.fgov.be/nl/themas/zorgkwaliteit/Paginas/federaal-toezi...

Het begrotingstraject 2022-2024 (zie lange termijnvisie voor effectieve zorg): https://www.riziv.fgov.be/nl/themas/financiering/Paginas/kick_off_uitgeb...

De evaluaties van het Kenniscentrum voor de gezondheidszorg (KCE) als onafhankelijke onderzoeksinstelling die wetenschappelijke adviezen verleent.

De Dienst voor geneeskundige evaluatie en controle (DGEC) van het RIZIV evalueert verstrekkingen van  zorgverleners en spoort zo praktijken zoals overconsumptie op. Men hanteert ook andere werkwijzen zoals individuele feedback en sensibiliseringsacties via briefwisseling, recent voorbeeld in dit kader is de artroscopische meniscectomie in geval van degeneratieve knieletsels. Voor de lijst van recente activiteiten verwijs ik naar het activiteitenverslag: https://www.riziv.fgov.be/nl/publicaties/Paginas/activiteitenverslagen-d...

8 en 9. Tussen de verschillende COVID-golven in zien we telkens een inhaalbeweging vanwege de zorgsector als geheel. De sector neemt in deze meer dan haar verantwoordelijkheid op. We dienen de sector hiervoor zeer dankbaar te zijn en ondersteunen hen daar maximaal bij.

10. Er werd op 11 juni een overzichtsrapport opgeleverd met betrekking tot de eerste 4 COVID-19 golven. Dit omvat data over luik 1 met betrekking tot het capaciteitsmanagement tot en met 3 augustus 2022 en voor luik 2 met betrekking tot de niet uitgevoerde reguliere zorg, werd dit geactualiseerd tot en met de facturatiedata van februari 2022. Dit rapport werd gevalideerd op 15 juni 2022 en gepresenteerd op het HTSC van 23 augustus 2022.

Tot slot verwijs ik naar het recent gepubliceerde rapport omtrent zorguitstel (COVID-19 : Audit des Hôpitaux | SPF Santé publique (belgium.be), waar alles in detail terug te vinden is.