Monkey pox - Mondelinge vraag aan minister Vandenbroucke

Commissie Gezondheid 24 mei 2022:

Frieda Gijbels (N-VA):

Mijnheer de minister, is er een referentiecentrum voor infectieziekten zoals de apenpokkenziekte? Welke instanties volgen die op, naast het Instituut voor Tropische Geneeskunde?

De RAG heeft reeds een eerste keer hierover vergaderd. Wat is zijn visie op de besmettingen met het betreffende virus? Welk draaiboek wordt gebruikt voor de aanpak ervan?

Op welke manier en via welke kanalen worden de zorgverstrekkers ingelicht? Worden bepaalde doelgroepen ingelicht, bijvoorbeeld de bezoekers van het Darklands Festival, waaraan de infectie wordt gelinkt? Wordt de doelgroep in het bijzonder op de hoogte gehouden en wordt hij aangemaand tot waakzaamheid?

Zijn er reeds meer gegevens bekend over de wijze van overdracht, de besmettelijkheid, de virulentie en de infection fatality rate?

Welke preventieve adviezen worden er verstrekt? Worden er specifieke preventieve adviezen gegeven aan zorgverstrekkers met betrekking tot bepaalde doelgroepen?

Welke laboratoria kunnen met het apenpokkenvirus werken? Welke labo's doen PCR-analyses? Wordt er ook aan sequencing gedaan? Indien ja, door welk centrum? Wat zijn de resultaten hiervan? Welke therapie kan er worden toegepast?

Minister Frank Vandenbroucke:

Mevrouw de voorzitster, geachte leden, monkeypox is een sylvatische zoönose met incidentele infecties bij de mens, die gewoonlijk sporadisch voorkomt in beboste delen van Centraal- en West-Afrika. Ze wordt veroorzaakt door het monkeypoxvirus dat behoort tot de familie van de orthopoxvirussen, waartoe ook het variolavirus behoort.

Er zijn twee genetisch verschillende varianten van het virus: de Centraal-Afrikaanse (Congo Basin clade) en de West-Afrikaanse.

Buiten Afrika zijn menselijke apenpokken zeldzaam. De overdracht van mens op mens is ook beperkt. De langste gedocumenteerde keten van overdracht hield zes generaties in. De ziekte kan overgedragen worden via contact met lichaamsvloeistoffen, kwetsuren op de huid of op inwendige slijmvliesoppervlakken, zoals in de mond of in de keel, ademhalingsdruppels en besmette voorwerpen. Mogelijke overdracht via aerosolen kan niet worden uitgesloten, maar dat weten we vandaag niet. Dat is een heel belangrijk verschil met het COVID-19-verhaal, dat nog vers in ons hoofd zit.

De incubatietijd, de tijd tussen de besmetting en de symptomen, is gewoonlijk 7 tot 14 dagen, maar kan variëren van 5 tot 21. Monkeypox wordt tijdens de incubatieperiode niet als besmettelijk beschouwd, maar een overdracht twee dagen of meer voor het begin van de symptomen kan niet worden uitgesloten en moet nader worden bestudeerd.

Voor de meeste mensen is monkeypox een zelflimiterende ziekte die meestal twee à vier weken duurt en een volledig herstel inhoudt. Maar in sommige gevallen kan het ernstiger zijn en is een ziekenhuisopname nodig. De ernst van de ziekte wordt beïnvloed door de besmettingsweg.

Er is tot nu toe nog nooit een geval van monkeypox zonder direct reisverband met een endemisch gebied buiten Afrika gemeld. Dat is dan ook hoogst ongebruikelijk. Ook transmissie onder de MSM-gemeenschap, dat wil zeggen mannen die seks hebben met mannen, is nog nooit eerder gemeld. The UK Health Security Agency classificeerde de gebeurtenis als ongebruikelijk voor het gebied, het seizoen of de populatie.

De reden van de huidige uitbraak is nog niet gekend.

De gevallen gerapporteerd in Europa hebben doorgaans een zeer mild ziekteverloop met weinig of geen systematische symptomen. Op dit ogenblik hebben we vier bevestigde gevallen, allemaal met milde klachten. Tot nu toe hebben deze patiënten enkel een symptomatische behandeling nodig gehad.

Verscheidene internationale en nationale organen monitoren het apenpokkenvirus. Internationaal zijn er de Wereldgezondheidsorganisatie en het ECDC. Ook wordt het internationaal meldings- en registratiesysteem Early Warning and Response System op Europees niveau gebruikt.

Nationaal hebben we dan het nationale Focal Point, met de Risk Assessment Group (RAG) en de Risk Management Group (RMG). De RAG evalueert de risico's, de RMG stelt concrete acties voor. Daarnaast zijn er op nationaal vlak ook nog Sciensano, de federale en de regionale gezondheidsadministraties, terwijl het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen, het Rega Instituut en het UZ in Leuven de diagnose stellen.

L'ECDC a formulé un avis intérimaire ce 23 mai pour établir une définition du cas. Je renvoie à son site.

Tous les médecins ont été informés de la physiopathologie de la variole du singe, des symptômes, de l'évolution de la maladie, de la d'incubation, des diagnostics à utiliser, etc. ainsi que des mesures à prendre pour les cas suspects et confirmés et leurs contacts à risque.

Au moment où je vous parle a lieu une réunion du Risk Assesment Group (RAG) et du Risk Management Group (RMG), ce dernier s'occupant de tout ce qui est opérationnel. Peut-être que des recommandations adaptées ou nouvelles seront émises. Je ne peux pas devancer les décisions. Toutes les informations en provenance des instances internationales, comme l'ECDC, sont prises en compte.

Er is ook een advies gevraagd aan de Hoge Gezondheidsraad met betrekking tot de vaccinatie en op Europees niveau wordt onderzocht wat de mogelijkheden zijn inzake therapeutics. Zoals u weet, schat de RAG op dit moment de algemene impact op de Belgische volksgezondheid als laag in, maar er kunnen wel casussen en clusters voorkomen bij mannen die seks hebben met mannen, maar ook bij anderen, onder meer bij personen met frequente seksuele contacten.

Ik heb het al eerder gezegd, ook op tv, men moet correct zijn in hoe men hierover communiceert. Monkeypox is geen seksueel overdraagbare ziekte. Voor zover we weten, wordt het niet overgedragen via sperma maar via de soorten lichaamsvocht die ik noemde, bijvoorbeeld druppels. Met andere woorden, het feit dat we de ziekte nu in verschillende landen in Europa in gemeenschappen van homoseksuele mannen zien, zegt niets over waar het virus zich beweegt en hoe het zich kan voortbewegen. Mevrouw Merckx, we moeten Inderdaad goed uitkijken dat men dit niet verkeerd capteert in een samenleving waar homofobie helaas nog bestaat, helaas en ten onrechte.

Als men vaststelt dat in een bepaalde gemeenschap een besmetting rondgaat, dan is het efficiënt om die gemeenschap daarvan op de hoogte te brengen en een doelgerichte actie op te zetten. Dat is ook wat we gedaan hebben, publiek maar ook achter de schermen. Omdat we het festival Darklands detecteerden als een plaats waar er blijkbaar besmettingen geweest zijn, is er contact opgenomen met de festivalorganisatoren met de vraag om de deelnemers te informeren over het risico van besmetting. De organisatoren van Darklands hebben dat volgens mij op een zeer correcte manier opgepikt en ze hebben informatie verstrekt aan de mensen die ze konden bereiken.

Vrijdag is er ook sensibilisatie geweest van de deelnemers van de Belgian Pride door de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie of Cocom. Dat lijkt me gewoon evidente dienstverlening, dit mag met stigmatisering niets te maken hebben.

Wat het testen betreft, moet men goed beseffen dat er wordt getest op basis van het feit dat iemand kwetsuren en blaasjes heeft. De test veronderstelt namelijk dat je het vocht in die blaasjes kunt capteren. Je kunt dus eigenlijk niet testen voordat die symptomen zich manifesteren. Dat is natuurlijk een belangrijke limiet voor wat je preventief kunt doen.

On a demandé quelle était la définition des contacts à haut risque. Les contacts à haut risque sont les contacts familiaux et les partenaires sexuels des cas confirmés et les soignants qui ont eu un contact non protégé avec un patient avec des lésions cutanées.

La recommandation actuelle est la suivante: les contacts à haut risque doivent surveiller leur santé pendant vingt et un jours après l'exposition et consulter un service d'urgence si des lésions cutanées apparaissent. Ces contacts doivent éviter tout contact proche, notamment sexuel, avec d'autres personnes pendant vingt et un jours. Les cas suspects doivent être placés en isolement de contact direct et indirect en attendant le diagnostic et doivent s'abstenir de tout contact sexuel. Les cas confirmés doivent être mis en isolement pour contact direct et indirect jusqu'à la guérison complète des lésions cutanées et surtout s'abstenir de tout contact sexuel.

Il s'agit des recommandations actuelles mais je ne peux exclure que le RMG décide de les adapter.

Il faut un maximum d'uniformité en ce qui concerne les recommandations. Au niveau de l'Europe, il y a déjà quelques disparités. Je crois que le rôle de l'ECDC est important.

Er zijn geen geneesmiddelen beschikbaar voor immuungecompromitteerde personen en Cidofovir is op dit moment niet beschikbaar, maar de therapeutica kunnen op korte termijn worden opgeschaald, onder andere via de Europese Unie. Tecovirimat SIGA werd onlangs door het EMA goedgekeurd voor de behandeling van orthopoxvirussen, waaronder dus ook het apenpokkenvirus. Het is echter nog niet verkrijgbaar in België. Onderzoek bij verschillende diersoorten heeft aangetoond dat Tecovirimat effectief is bij de behandeling van door orthopoxvirussen veroorzaakte ziekten, maar van menselijke gevallen van apenpokken zijn niet voorhanden. Uit klinisch onderzoek bij mensen is gebleken dat het middel veilig is en goed wordt verdragen, met slechts geringe bijwerkingen. Behandeling met Tecovirimat kan worden overwogen voor immuungecompromitteerde patiënten, indien beschikbaar.

Er zijn concrete discussies lopende over de beschikbaarheid en de eventuele aankoop van het vaccin op Europees niveau. Er is ook het advies van de Hoge Gezondheidsraad gevraagd over de plaats van vaccinatie in deze strategie. Ik herhaal dat het pokkenvaccin werkzaam is tegen de apenpokken.

Je répète qu'on préfère ne pas communiquer d'informations sur le nombre exact de vaccins disponibles en Belgique car ceux-ci font partie des mesures antiterroristes. Il n'y a en tout cas pas de problème de stock, vraiment pas! Nous avons suffisamment de vaccins disponibles.

Ook onze testcapaciteit is voldoende. Om de diagnose te stellen, is een BSL-3-labo nodig. Slechts een beperkt aantal laboratoria voldoet daaraan. Diagnostiek kan uitgevoerd worden door het Instituut voor Tropische Geneeskunde en het Rega Instituut in Leuven. Daarvoor moet men een PCR toepassen op een wisser van de letsels. Er is op Europees niveau een lijst beschikbaar van andere labo's waarop een beroep kan worden gedaan, indien nodig. Het is steeds mogelijk om beroep te doen op internationale labo's.

Ziekenhuizen, met name de diensten spoedgevallen, werden geïnformeerd over de diagnostiek en de behandeling. De aanbeveling op het moment – die kan nog evolueren – luidt dat men zich met symptomen begeeft naar de spoedgevallendienst.

Wij zijn natuurlijk ook in voortdurend overleg met de verschillende beroepsgroepen in de zorg, onder meer ook de huisartsen. De vraag rijst of wij de aanbeveling voor personen met symptomen om zich tot de spoedgevallendienst van een ziekenhuis te wenden, behouden dan wel of we die aanbeveling wijzigen.

De informatie werd verstuurd naar artsen in eerste en tweede lijn, spoedgevallendiensten, gespecialiseerde ziekenhuizen en labo's, via verschillende kanalen. Dat wordt gecoördineerd door de RMG.

De gemeenschappen hebben zich tot specifieke doelgroepen gericht, rechtstreeks of via relevante organisaties. Sciensano communiceerde reeds met gespecialiseerde centra ter sensibilisering en informatie. Wij zullen op basis van het RAG-advies van vandaag en de RMG-bijeenkomst bijkomende maatregelen formuleren en communiceren ten aanzien van de zorgverleners, indien nodig.

Die zullen ook gepubliceerd worden op een specifieke webpagina van Sciensano, met als titel 'monkeypox'. Ik dacht eerlijk gezegd dat die reeds bestond. Ik heb hier een adres met als laatste deel monkeypox.aspx.

Le 20 mai, une communication officielle a été faite à l'ensemble de la population.

De communicatie aan de bevolking verloopt via de FOD Volksgezondheid en de regionale gezondheidsadministraties.

Wat de procedure betreft, zitten we nu in een normaal en geregeld schema. We volgen de procedure die vastgelegd is door het internationale gezondheidsreglement van de Wereld Gezondheidsorganisatie, opgenomen in een protocolakkoord van 2018. Het National Focal Point, ondersteund door de RAG en de RMG, volgt nationale en internationale gezondheidsdreigingen op. De RAG doet de risicoanalyse, de RMG het risicobeheer. In de RMG zijn ook de deelstaten vertegenwoordigd.

Wat surveillance in het algemeen betreft, heeft Sciensano recent een voorstel ingediend bij de federale en regionale gezondheidsautoriteiten, met in een eerste fase een integratie van de opgezette systemen die specifiek waren voor COVID-19 in bredere systemen, en op langere termijn een automatische extractie van testresultaten uit klinische labo's naar een selectie van andere infectieziekten en gezondheidsgegevens die relevant zijn voor de volksgezondheid. Daarbij komt ook het opzetten van een digitale infrastructuur met automatische data-extractie naar huisartsen en ziekenhuizen, met de bedoeling om een snellere detectie te hebben van signalen.

Dat is een voorstel van Sciensano. Daar moet nog over gepraat worden, maar het is wel de bedoeling dat we dit in de loop van juni 2022 agenderen op de interministeriële conferentie Volksgezondheid.

Frieda Gijbels (N-VA):

Mijnheer de minister, samen met u hoop dat ik dat dit virus binnen de perken blijft. Goede communicatie is inderdaad belangrijk, maar op de startpagina van de website van Sciensano is alleszins nog niets te vinden over monkeypox. Ik heb dan altijd de neiging om de website rivm.nl te checken en daar staat het wel als eerste punt op de startpagina. Gelet op de bestaande bezorgdheid bij de burgers moet daar de nodige aandacht aan besteed worden.

Minister Frank Vandenbroucke:

Mevrouw Gijbels, ik heb een link die werkt. Mogelijk is er iets niet in orde met de organisatie van de website van Sciensano waardoor u het niet gemakkelijk vindt, maar ik zal u die link via het commissiesecretariaat bezorgen.

Frieda Gijbels (N-VA):

Mijnheer de minister, daarmee toont u net aan waar het probleem zit, want dat komt telkens terug. U hebt immers al eerder ingewikkelde links gedicteerd. Daarom is dat een aandachtspunt.

Minister Frank Vandenbroucke:

Mevrouw Gijbels, daar ben ik het mee eens. Ik zal dat ook doorgeven.

Frieda Gijbels (N-VA):

We hebben hier opnieuw te maken met een zoönose. Dat moet volgens mij toch een belletje doen rinkelen. Op dat aspect wijst het ITG ook, dat een verband legt met de helaas nog altijd bestaande consumptie van bushmeat of broussevlees. Dat moet goed op de voorgrond worden gehouden. U dient dat te bespreken met uw collega-ministers die mee verantwoordelijk zijn. Broussevlees betreft namelijk meerdere bevoegdheden, met name douane, voedselveiligheid, leefmilieu en volksgezondheid. Volgens mij moet dat zelfs op Europees of internationaal niveau worden besproken, zodat daar echt aandacht naar blijft gaan.

Die zoönoses moeten we volgens mij echt gaan zien als een serieuze bedreiging voor onze samenleving. Het aspect van het broussevlees is volgens mij niet bijkomstig, maar juist één van de oorzaken, zowel bij de coronapandemie als nu met die monkeypox.

Het incident is gesloten.