Rioolwatermonitoring - Mondelinge vraag aan minister Vandenbroucke

2 juli 2021:

Mijnheer de minister,

Recent werd een eerste rapport over de afvalwatermonitoring gepubliceerd door Sciensano. Zoals u wellicht weet, heb ik hier in het verleden al meerdere vragen over gesteld.
Sciensano geeft aan dat er nuttige gegevens te destilleren zijn uit de rioolwatermonitoring en dat de gegevens een 3-tal dagen lijken voor te lopen op positieve gevallen.
Dit schept uiteraard perspectieven voor een snellere en meer gerichte detectie, door bijvoorbeeld gerichte testen in bepaalde gebieden waar er een toename wordt vastgesteld. We hoorden Sciensano recent in één van onze technische sessies en daar werd door de experten aangehaald dat de cijfers m.b.t. de rioolwatermonitoring zouden worden besproken met de RAG.

Kan u toelichten wat de inschatting is van de RAG met betrekking tot de waarde en bruikbaarheid van deze data?

Zullen de data die verkregen worden door rioolwaterscreening deel uitmaken van de surveillance?

Zullen de data ook aanleiding geven tot gericht en lokaal testen?

Zal deze aanvullende opsporingsmethode nog verder worden uitgebouwd of verfijnd?

Zal de techniek om pathogenen op te sporen in rioolwater ook worden toegepast voor toekomstige (dreigende) infectieziekten of epidemieën?

Met dank voor uw antwoorden,

Frieda Gijbels

Commissie Gezondheid en Gelijke Kansen 21 september 2021:

10.01 Frieda Gijbels (N-VA): 

Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, op het gevaar af levenslang met rioolwater te worden geassocieerd, stel ik er graag nog eens een vraag over. Sinds kort worden immers rapporten gepubliceerd door Sciensano over de afvalwatermonitoring. Ik moet bekennen dat het mooie rapporten zijn. Zij hebben bij Sciensano echt hun best gedaan, om de data goed te analyseren. Ik moet echter ook opmerken dat een en ander enig zoekwerk vraagt, wat jammer is. Om aan dat uitgebreide rapport te komen, moet men echt weten waar men moet zoeken. Op dat punt is enige verbetering mogelijk. Ik heb al meerdere vragen over het onderwerp gesteld. Toen wij Sciensano daarover hebben gehoord, gaf de instelling aan dat er wel interessante gegevens te distilleren zijn uit de rioolwatercijfers en ook dat de data over viruspartikels die in het rioolwater te vinden zijn, een drietal dagen voorlopen op de positieve gevallen, die achteraf worden gescreend via bijvoorbeeld PCR-testen. Volgens mij kan dat perspectieven openen voor een snellere en meer gerichte detectie. Ik denk daarbij bijvoorbeeld aan periodes als de huidige periode, waarin versoepelingen mogelijk zijn en waarin een groot deel van de bevolking op een eenvoudige manier en weinig invasief kan worden opgevolgd, waardoor haarden kunnen worden gedetecteerd. Ik vraag mij het volgende af. De gegevens worden zo mooi verwerkt. Wat wordt daarmee gedaan? Sciensano heeft ons verteld dat de cijfers zouden worden besproken met de RAG. Kan u de inschatting van de RAG toelichten met betrekking tot de gegevens en de bruikbaarheid ervan? Zullen die data ook worden verwerkt en gebruikt, om de surveillancedata aan te vullen? Zullen zij ook aanleiding geven tot gericht en lokaal testen? Worden bijvoorbeeld de lokale besturen daarover ingelicht? Ik heb een aantal burgemeesters van plaatsen waar het rioolwater wordt onderzocht, gevraagd of zij op de hoogte worden gehouden. Blijkbaar is dat echter niet het geval. Wat is het verdere plan op dat vlak? Is het de bedoeling de opsporingsmethode verder uit te bouwen of te verfijnen? Er wordt immers al 45 % van de bevolking gescreend op die manier. Niet overal wordt het rioolwater op dit moment echter gemonitord. Wordt de methode dus nog nader verfijnd? Zal de techniek om patogenen op te sporen in het rioolwater, ook worden toegepast voor latere infectieziekten of epidemieën?

10.02 Minister Frank Vandenbroucke: 

Mevrouw Gijbels, de evaluatie door de RAG is gunstig. De RAG heeft dit besproken tijdens de vergadering van 14 juli. De communicatie en de integratie van de resultaten van het afvalwater in de evaluatie van de epidemiologische situatie door de RAG, en gevalideerd door de RMG, is nu effectief, met een wekelijkse update. Afvalwater vormt een vroegtijdige indicator en dus een aanvulling op andere reeds gebruikte indicatoren. Gebruiken wij dit om bij onze surveillance oordelen te vellen? Ja, er wordt rekening gehouden met de resultaten van de afvalwateranalyse in de globale surveillance en de daaruit voortvloeiende risicoanalyse. Zal dit aanleiding geven tot gericht en lokaal testen? Nee, dat is nu niet haalbaar. De huidige surveillance van het afvalwater volgt, in globale vorm, grote bevolkingsgroepen van doorgaans meer dan 50.000 inwoners. Het heeft geen zin om op een bepaald ogenblik 50.000 mensen te gaan testen. Dit is een globale surveillance die het mogelijk maakt om de trends in de circulatie van het virus te volgen, dat is iets anders dan een meer gelokaliseerde surveillance die het mogelijk zou maken om infectiehaarden op te sporen. Gaan we dit verder uitbouwen en verfijnen? Er zijn in Vlaanderen en Wallonië initiatieven in die zin genomen en kunnen indien nodig worden uitgebouwd, als de feedback positief is. De Waalse partners hebben ons op de hoogte gebracht van een initiatief dat enige tijd geleden is gelanceerd voor een meer gelokaliseerde opvolging van een gebied in de nabijheid van Namen, maar ik heb daarover nog geen feedback gekregen. Zal de techniek worden toegepast voor toekomstige infectieziekten of epidemieën? Het lijkt inderdaad relevant om deze techniek in de toekomst te gebruiken voor de opvolging van andere infectieziekten of verbindingen, farmaceutische producten, geneesmiddelen enzovoort. Het instrument is in zijn huidige vorm niet geschikt voor alle patogenen of verbindigen. De aanpassing en het nut ervan moeten eerst nog verder worden onderzocht. De nadruk zou moeten worden gelegd op ziekten en verbindingen die het zorgwekkendst zijn voor de volksgezondheid, ook op het internationale vlak. 

10.03 Frieda Gijbels (N-VA): 

Mijnheer de minister, ik ben blij te horen dat de cijfers van het rioolwater uiteindelijk worden meegenomen en gunstig worden geëvalueerd door de RAG. Ik vind het wel jammer dat het zo lang heeft geduurd, ik vraag hier al heel lang naar. Als nu blijkt dat het toch een nuttig instrument is, is het jammer dat dit niet eerder werd ingezet. We konden echt alles gebruiken in tijden dat het zo heftig was. Daarom betreur ik echt dat toen niet alles op alles is gezet. Dit gaat natuurlijk niet alleen u aan, u was voor een deel toen nog geen minister. Maar ik vind het heel jammer dat het allemaal zo lang moet aanslepen. Zoals u zegt monitoren we op dit moment een te grote groep mensen om echt gericht te kunnen testen. Daarom mijn vraag om naar Nederland te kijken en op kleinere schaal deze technieken te gaan toepassen. Ook uit internationale studies blijkt dat het een eenvoudige en goedkope manier is om te gaan monitoren.