Ruimtevaartprojecten binnen Defensie - Mondelinge vraag aan staatssecretaris Dermine

Commissie Mobiliteit 20 juni 2023: 

Frieda Gijbels (N-VA):

Mijnheer de staatssecretaris, wij hebben het hierover vorige week ook al gehad, maar ik heb over het ESA-budget toch nog een aantal meer diepgaande vragen.

U hebt veel geld bij elkaar gezocht. U hebt onder meer 100 miljoen euro bij Defensie gehaald uit het DIRS-budget, de Defense, Industry and Research Strategy. Klopt het dat 100 miljoen van Defensie voor ruimtevaartprojecten zal worden uitgetrokken? Welke concrete projecten worden bedoeld? Heeft Defensie inspraak bij de projectkeuze?

Tot mijn ontsteltenis heb ik ondertussen vernomen dat het DIRS-comité nog niet was opgericht en zelfs nog niet bestond. Het heeft dus helemaal geen advies kunnen geven over de besteding van die 100 miljoen euro. Hoe verklaart u dat? Gaat het ESA hiermee akkoord, omdat zij traditioneel van militaire projecten afzijdig willen blijven? Werd dit besproken? Zo ja, wanneer?

Zal de afgesproken verdeelsleutel voor het extra budget tussen de gewesten van 55 % voor Vlaanderen, 33 % voor Wallonië en 11 % voor Brussel worden gerespecteerd? Op welke manier wordt dit gecontroleerd? Zal er een jaarlijkse rapportering over de budgetverdeling gebeuren?

03.02 Staatssecretaris Thomas Dermine: In de Belgische inschrijvingen voor de ESA-programma’s voor de periode 2023-2027 werd inderdaad 100 miljoen euro van het DIRS-budget van Ddefensie opgenomen voor de ontwikkeling van ruimteactiviteiten en toepassingen voor dual use, militair en civiel.

De besprekingen met Defensie om te bepalen welke specifieke activiteiten met deze 100 miljoen euro moeten worden ontwikkeld, zijn bezig. Er is ook een gezamenlijk toezicht van BELSPO en Defensie op deze activiteiten gepland.

Het ESA dat steeds meer de nadruk legt op de veiligheidsaspecten van de ruimteactiviteiten en de ontwikkelingen voor dual use, is op de hoogte gebracht van de samenwerking tussen het Belgische wetenschapsbeleid en Defensie.

Ik heb de DG van ESA hierover geïnformeerd tijdens onze bilaterale contacten. België is geen uitzondering. Er zijn andere Europese landen die met budget van Defensie het ruimtevaartprogramma financieren. Voor alle duidelijkheid, het gaat hier niet om militaire projecten, maar om activiteiten die integraal deel uitmaken van ESA-programma’s voor civiele ontwikkeling en die van belang zijn voor militair gebruik, en die ook militaire toepassingen kunnen hebben.

Wat de intra-Belgische retour betreft, wordt rekening gehouden met de volledige Belgische bijdrage aan het ESA voor de periode 2023-2027. Bij de verdeling van de kredieten over de ruimtevaartprogramma’s werd rekening gehouden met een evenwichtige verdeling van de potentiële retour. Ik wil eraan herinneren dat de exacte verdeling van de middelen per regio moeilijk vooraf kan worden berekend, aangezien de ESA-programma’s competitief zijn. De stand van zaken wordt regelmatig opgevolgd en het resultaat wordt aan de regionale sectorverenigingen meegedeeld. Er wordt ook een jaarverslag verstrekt aan de interkabinettenwerkgroep Wetenschapsbeleid van de federale regering.

Frieda Gijbels (N-VA):

Mijnheer de staatssecretaris, ik stond niet allen met mijn verontwaardiging over de gang van zaken. Voormalig staatssecretaris De Bleeker, wiens nota ik heb gelezen, was ook heel verontwaardigd en de Inspectie van Financiën eveneens. Ondertussen hebben ook verschillende militairen duidelijk hun verontwaardiging kenbaar gemaakt over het feit dat budget van Defensie zomaar naar het ESA is vertrokken. Ik vind het echt ongelooflijk, ongehoord. Ter gelegenheid van een volgende mondelinge vraag komen we er zo meteen nog op terug. De Inspectie van Financiën heeft ook bijzonder veel bedenkingen bij uw plan om een en ander zelfs te willen prefinancieren.

Mijnheer de staatssecretaris, ik begrijp het niet goed. U blijft ontkennen dat het gaat over meer kans maken op de selectie van een astronaut. Naar mijn mening heeft het er alle schijn van dat het daar wel degelijk mee te maken heeft. Al die budgetten zijn nog snel, in de week voor de ESA-ministerraad, bij elkaar geschraapt. U maakt mij dus niets wijs dat het er niets mee te maken heeft.

Inzake de verdeling over de gewesten zegt u dat de verdeling eerlijk zal zijn. Mijnheer de staatssecretaris, het is nog nooit eerlijk verdeeld geweest. Daaromtrent beschik ik over heel duidelijke cijfers. Die cijfers deelt u in het Parlement echter nooit mee, omdat u weet dat de verhouding helemaal scheef zit. U weet perfect welke projecten gekozen kunnen worden om Vlaanderen een hogere participatiegraad te bieden, maar u laat dat na.

Het incident is gesloten.