Sociale dumping aan boord van de Belgica- Het budgettekort voor de Belgica - mondelinge vragen aan staatssecretaris Dermine

Frieda Gijbels (N-VA):

Mijnheer de staatssecretaris, in een brief eerst aan de regering en daarna aan verschillende parlementsleden uitten de auteurs ervan hun bezorgdheid over de arbeidsvoorwaarden aan boord van de Belgica, het onderzoeksschip van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen.

Mijnheer de staatssecretaris, klopt het dat er geen Belgische cao van toepassing is op de Belgica? Wat zijn daarvan de mogelijke consequenties? Behoort de Belgica ook tot de militaire vloot? Wat zijn ter zake de consequenties en de afspraken? Welke nationaliteit of nationaliteiten heeft de bemanning? Wat is uw reactie op de brief die u en ons werd bezorgd door het ACV? Hebt u hierover overlegd in de regering? Is er inderdaad een probleem? Is er sprake van sociale dumping?

Indien ja, welke stappen hebt u gezet om daaraan te remediëren? Voorts berichtte de pers over een tekort aan middelen voor de Belgica. De bouw van de Belgica, die al in de vorige legislatuur werd aangevat, kostte 54 miljoen euro. Recent vernamen we dat het schip in 2024, dus in dit jaar, slechts een derde van de tijd zal varen vanwege onvoldoende budget. Daardoor is ook geen expeditie naar de Noordpool mogelijk. Dat nieuws hebt u in een schriftelijke reactie bevestigd.

Voorts gaf u aan dat verschillende pistes worden bekeken om het aantal dagen op te trekken, zodat de investering rendeert. Daarnaast zou u ongeveer 1,9 miljoen euro extra proberen vrij te krijgen om het schip 210 dagen te kunnen laten uitvaren in 2024. Mijnheer de staatssecretaris, hoe verklaart u die tekorten? Werd op voorhand geen inschatting gemaakt van het vereiste budget voor het gewenste aantal vaardagen? Ik meen dat de vorige regering uitging van 300 vaardagen per jaar. Hoe zult u ervoor zorgen dat de investering toch zal renderen? Klopt het dat u extra budget probeert vrij te krijgen en is dat bevestigd? Waar zult u dat budget vinden? Werd dat besproken met de voltallige regering? Hoe staat u tegenover de optie om het schip meer te laten charteren?

....

Staatssecretaris Thomas Dermine:

De Belgica is eigendom van de Belgische Staat, vertegenwoordigd door het Federaal Wetenschapsbeleid, BELSPO. Ze wordt beheerd door het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen, het KBIN, samen met het ministerie van Landsverdediging en de private operator Genavir. De private operator werd toegewezen via een overheidsopdracht. In die opdracht werd ook uitdrukkelijk de voorwaarde opgenomen dat de operator aan alle wettelijke vereisten dient te voldoen.

Wat de cao betreft, er waren contacten tussen Genavir en het paritair comité 316 om te bepalen welke cao van toepassing is. Er werd echter geen eenduidig antwoord gegeven. De gemelde bemanningsproblemen werden eveneens opgenomen met Genavir. De rederij stelt een actieplan op om aan alle problemen het hoofd te bieden. Het doel is om in regel te zijn met alle vigerende wetgeving waardoor een nauwe samenwerking tussen de administraties nodig is, BELSPO, de FOD Mobiliteit, in het bijzonder de afdeling Scheepvaart, de FOD WASO en de FOD Justitie, bevoegd voor de Noordzee. Het doel is om te komen tot een volledig beeld van de toe te passen wetgeving, controle en de verbeterpunten.

De RV Belgica is een Belgisch overheids- en gezagsschip overeenkomstig de definitie van het Belgisch Scheepvaartwetboek van 8 mei 2019. Ze voert de vlag als marinehulpschip, zoals bepaald door het koninklijk besluit van 10 juni 2020 betreffende de vlag van de Belgische gezagsschepen onder het operationele commando van het ministerie van Landsverdediging. De Belgica geniet alle rechten die gepaard gaan met dat statuut. Zoals eerder werd gezegd, werden er ongeacht dat statuut in de opdracht eisen opgelegd aan Genavir met betrekking tot de toepasbare wetgeving. Genavir zorgt voor de bemanning, Letten en Fransen. De officieren hebben de Belgische nationaliteit en worden gedetacheerd door het ministerie van Defensie.

Onze reactie op de brief van het ACV is zeer constructief. We hebben de gemelde problemen ook opgenomen met Genavir. Zoals ik eerder al zei, werd een actieplan opgesteld. De bewering van de heer Callaerts dat het schip bewust geen enkele haven binnenvaart om inspectie te vermijden, is compleet foutief. Het schip voert de goedgekeurde planning uit en vaart de haven van Zeebrugge of een andere haven binnen conform de jaarplanning, die bovendien publiek consulteerbaar is op de website van KBIN.

De beschikbare financiële middelen in 2024, een basisbudget van 3,5 miljoen euro, lieten initieel toe een programma van circa 128 dagen te financieren. De verschillende campagnes werden in het licht van de budgettaire middelen inderdaad ingekort ten opzichte van de gevraagde 232 vaardagen. Zowel de campagnes voor onderzoek als de campagnes voor monitoring en de technische campagnes werden proportioneel verminderd in lijn met het basisbudget. De campagnes voor educatie werden minder als prioritair aangemerkt en daarom geschrapt.

Door bijkomende financiering van sommige gebruikers boven op het basisbudget kon het aantal vaardagen in 2024 uiteindelijk verder verhoogd worden naar 162 ingeplande vaardagen, met een totale kostprijs van 4,2 miljoen euro. De extra financiering vertaalt zich in bijkomende vaardagen voor de betrokken gebruikers. Ten slotte wordt momenteel de discussie gevoerd om het schip 46 dagen extra te charteren door een Canadese instelling. Zo kan het vaarprogramma voor 2024 op 208 vaardagen uitkomen. We plannen verder om in 2025 opnieuw een campagne naar het Arctisch gebied te organiseren door hieraan prioriteit te geven. Daartoe is trouwens ook al een gedeelte van de extra middelen opzijgezet. Zoals ik al vermeldde, zal er voor 2024 ook worden ingezet op chartering om inkomsten te genereren en het vaarprogramma uit te breiden. Een gemiddeld Europees onderzoeksschip wordt ongeveer 4 % van de vaartijd gecharterd. Indien er gericht op chartering wordt ingezet, lijkt voor ons 7 à 10 % van de vaartijd haalbaar.

De inkomsten die wij kunnen verwachten bij chartering, bedragen maximaal 600.000 euro per jaar.

Frieda Gijbels (N-VA):

Eerlijk gezegd verontrust het me een beetje dat Genavir geen eenduidig antwoord met betrekking tot de arbeidsvoorwaarden heeft kunnen geven. Dat schip vaart onder uw bevoegdheid; dus in uw plaats zou ik daar onmiddellijk duidelijkheid over willen krijgen. Blijkbaar neemt die onderneming het niet zo nauw met de sociale regelgeving. Ik zou daar niet graag verantwoordelijk voor willen zijn, mijnheer de staatssecretaris. Ik vind het ook erg dat de sociale partners u hierop moeten wijzen en dat u daar aanvankelijk geen gevolg aan hebt gegeven. Pas toen de kwestie in de pers kwam, hebben we u daarover gehoord. Dat is toch wel

Eerlijk gezegd verontrust het me een beetje dat Genavir geen eenduidig antwoord met betrekking tot de arbeidsvoorwaarden heeft kunnen geven. Dat schip vaart onder uw bevoegdheid; dus in uw plaats zou ik daar onmiddellijk duidelijkheid over willen krijgen. Blijkbaar neemt die onderneming het niet zo nauw met de sociale regelgeving. Ik zou daar niet graag verantwoordelijk voor willen zijn, mijnheer de staatssecretaris. Ik vind het ook erg dat de sociale partners u hierop moeten wijzen en dat u daar aanvankelijk geen gevolg aan hebt gegeven.

Pas toen de kwestie in de pers kwam, hebben we u daarover gehoord. Dat is toch wel heel erg bedenkelijk. Onlangs heb ik rapporten opgevraagd van de Inspectie van Financiën. Zij heeft ook haar bedenkingen bij de rol die Genavir speelt. Zij kaart eveneens aan dat Genavir een hoge fee ontvangt, wanneer het bedrijf gebruikers van het schip aanbrengt. De Inspectie van Financiën vindt het niet gepast dat het aan een onderneming zoals Genavir wordt overgelaten om onderzoeksinstellingen en –bedrijven aan te brengen.

Ik begrijp totaal niet dat er geen gepast budget is opgenomen in de begroting. Men kon de situatie perfect voorzien. U wist al van in het begin van uw aantreden dat er budget nodig was om dat onderzoeksschip te laten varen. Hoe komt het dat men heel gemakkelijk budgetten vindt voor ruimtevaart en ESA, waarvan in het regeerakkoord geen sprake was, terwijl voor een perfect te voorzien dossier plots geen budget beschikbaar blijkt te zijn? Ik vind dat zeer vreemd en plaats daar grote vraagtekens bij.

Het incident is gesloten.