Watersnood - Schriftelijke vraag aan staatssecretaris Dermine

3 augustus 2021: 

Staatssecretaris Dermine,

Het KMI vaardigt waarschuwingscodes uit in geval van dreigend noodweer. Zo ook voor de watersnood die Wallonië zwaar heeft getroffen. Er zijn drie verschillende waarschuwingscodes: geel, oranje en rood, die respectievelijk 48u, 24u en 12u op voorhand kunnen worden uitgevaardigd. Ook in het kader van de recente zware regenval was dat het geval. Daarnaast waren er ook Europese waarschuwingen. België is sinds 2020 EFAS (European Flood Awareness System) partner, een project dat voortspruit uit het Europese Copernicus programma, dat via satellieten aan aardobservatie doet. Dit kadert dan weer binnen Belspo en het ESA programma. Er zijn verschillende waarschuwingen gestuurd door het EFAS in verband met het nakende noodweer en overstromingsgevaar, waarvan de eerste blijkbaar op 10 juli (De Standaard, 23 juli).
Mijnheer de minister, ik heb een aantal vragen hieromtrent:
- Welke waarschuwingen werden exact gegeven door het KMI omtrent de hevige regenval van juli 2021? Kan u specifiëren wanneer deze waarschuwingen werden gegeven en voor welke gebieden?

Hoeveel keer werd een code rood afgekondigd in de laatste 5 jaar? Kan u specifiëren voor welke dreigingen, wanneer en voor welke gebieden?

Is er een goede verstandhouding en wederzijdse communicatie tussen het KMI en de gewesten, die bevoegd zijn voor bijvoorbeeld waterlopen en overstromingsgevaar waterlopen? Zijn hier volgens het KMI verbeterpunten en zo ja, welke?

Wordt/werd er een debriefing georganiseerd na een dergelijke ramp, waar het KMI aan deelneemt? Zo ja, wanneer en wat waren de conclusies? Is het verslag van deze debriefing openbaar en waar kunnen we dat raadplegen?

Kan u aangeven welke waarschuwingen er exact zijn gekomen vanwege het EFAS, wanneer en wat deze waarschuwingen inhielden?

België is sinds kort partner van het EFAS/Copernicus programma. Wat zijn de diensten die het Copernicus programma aanbiedt aan de partners? Hoe groot zijn de bijdragen die België jaarlijks betaalt aan dit programma?

Aan wie/welke instanties werden de EFAS waarschuwingen bezorgd? Is er wederzijdse communicatie geweest? Is er ook een terugkoppelingssysteem voorzien, waardoor kan worden gecontroleerd of de waarschuwingen goed terechtkomen en eventueel tot actie leiden? 

Met dank voor uw antwoorden,

Frieda Gijbels

12 oktober 2021: 

1. Zie bijlage hieronder.

bijlage_sv_watersnood.docx

2. Drie keer: 2× voor hitte, 1× voor regen
Hitte juli 2019: voor het ganse land, behalve de kust op 24 en 25 juli;
Hitte augustus 2020: voor het ganse land behalve de kust en de provincie Luxemburg, tussen 8 en 12 augustus;
Regen Juli 2021: in de provincie Luik.
3. Normaal wel. De Gewesten nemen zelf contact op met de weerkamer nadat ze de KMI-waarschuwingen ontvangen. De Direction de la Gestion hydrologique (Service public de Wallonie) heeft bevestigd op haar website dat zij de waarschuwingen van het KMI had ontvangen en contact had opgenomen met het tijdbureau dat ze de waarschuwingen van het KMI ontvangen hebben en hebben de weerkamer op 14/7 gebeld. De Vlaamse Milieumaatschappij heeft op 13/7 gebeld.
4. Zelf heb ik het KMI op 20 juli om een gedetailleerd verslag gevraagd. Dit verslag werd mij op 5 augustus verstrekt. De volgende dag al stelde mijn kabinet een aantal vragen aan het KMI en twee van mijn medewerkers gingen op 31 augustus naar het KMI om deze punten te bespreken en na te denken over verbeterpunten. Het verslag is ook overhandigd aan de gerechtelijke autoriteiten en aan de voorzitter van de onderzoekscommissie die door het Waals parlement is ingesteld om de oorzaken van de overstromingen te onderzoeken en het beheer ervan te evalueren. Ik heb het KMI toestemming gegeven om vrij en transparant over dit onderwerp te communiceren. Op dezelfde wijze zal ik dit verslag aan het Secretariaat van de Commissie overhandigen. Het zal dus ook voor u beschikbaar zijn. Er is enkel een mondelinge, korte debriefing geweest op 25/7, bij afloop van de federale fase op de laatste coördinatievergadering met de gouverneurs en de experten, maar enkel over het beheer van de crisis eens die begonnen was, op 15/7. Dat gebeurde onder leiding van de directeur-generaal van het Nationaal Crisiscentrum. Over het beheer voorafgaand aan de watersnood, is er geen debriefing geweest. Dat is echter gepland dit najaar, met de Waalse hydrologische dienst.

5. Het KMI dat niet bevoegd is voor waterlopen is niet geabonneerd op EFAS. De Gewesten krijgen die berichten.
6 Copernicus is het Europese aardobservatiesysteem. Het werd gelanceerd in 1998. Er zijn 6 Copernicus-diensten die gratis beschikbaar zijn voor elke gebruiker. Zij worden beschreven op hun website en bestrijken de gebieden Atmosfeer, Zee, Land, Klimaatverandering, Veiligheid en Noodsituaties. 
https://www.copernicus.eu/nl/diensten
EFAS (European Flood Awareness System) is opgericht in 2003 na de overstromingen van de Elbe en de Donau en is gebaseerd op onderzoek van het JRC (Joint Research Centre of the European Commission).
Sinds 2012 wordt het EFAS operationeel geëxploiteerd als een dienstenactiviteit van Copernicus EMS (Emergency). 
België draagt bij aan het Copernicus-programma via de begroting van de Europese Unie.

7. De lijst van partners die in België EFAS-waarschuwingen ontvangen, is te vinden op de pagina's:
https://www.efas.eu/en/partners-list-0
- HIC
Berchemlei 115 B - 2140 Antwerp
Web:  http://www.waterinfo.be/
- NL Integraal Waterbeleid - NV De Scheepvaart
Havenstraat 44, 3500 Hasselt
Web:  http://www.vlaamsewaterweg.be/
- Leefmilieu Brussel
Avenue du Port 86C/3000 B-1000 Bruxelles
Web: https://leefmilieu.brussels/
- Service public de Wallonie SPW
Boulevard du Nord 8, 5000 Namur
Web:  http://spw.wallonie.be/
EFAS-waarschuwingen worden per e-mail verspreid door EFAS. Het KMI beschikt niet over de informatie om op de rest van de vraag te antwoorden.