Titaandioxide - Schriftelijke vraag aan minister Vandenbroucke

15 juli 2021: 

Mijnheer de minister, 

Titaandioxide (TiO2) is het hoofdbestandsdeel van het levensmiddelenadditief E171. E171 wordt als witte kleurstof en kleur- en smaakversterker in verschillende producten gebruikt waaronder voedingsproducten zoals kauwgom en snoep, maar ook in non-food (cosmetische) producten zoals tandpasta en zonnebrandcrème onder de nomenclatuur CI 77891. 
De laatste jaren is er bezorgdheid omtrent de veiligheid van E171 (TiO2) en is er veel onderzoek gedaan naar het effect van TiO2 en E171 op de gezondheid. Recent bundelde de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) deze onderzoeken in een systematische studie (veiligheidsbeoordeling) die begin mei 2021 gepubliceerd werd (https://doi.org/10.2903/j.efsa.2021.6585). 
Op 25 juni 2021 werd een wetenschappelijk advies over het effect van het gebruik van E171 (TiO2) in levensmiddelen op de gezondheid, gebaseerd op de EFSA veiligheidsbeoordeling en expertopinie, goedgekeurd door het Wetenschappelijk Comité van het FAVV (SciCom). Dit advies stelt dat ‘E171 (TiO2) als levensmiddelenadditief niet langer als veilig kan worden beschouwd’. Dit roept volgende vragen op: 

Bent u op de hoogte van het gebruik van E171 (TiO2) in onder andere tandpasta en zonnecrème? Is er ook voor non-food producten een risico voor de gezondheid? Indien ja, kan u dit specifiëren?

Plant u overleg met de minister van Middenstand, Zelfstandigen, KMO’s, Landbouw en Maatschappelijke Integratie? Hoe zal u deze problematiek verder opvolgen? 

Momenteel werkt de Europese Commissie samen met de lidstaten aan een maatregel om titaandioxide in levensmiddelen te verbieden en een voorstel zou op 18 mei met de bevoegde autoriteiten van de EU-lidstaten worden besproken. Wat is de stand van zaken? Kan u hier meer details over geven? Worden er ook maatregelen gepland voor non-food producten met titaandioxide?

Er is nog steeds onzekerheid over de grootteverdeling en de agglomeratiegraad van de TiO2-deeltjes in de testmaterialen die in de studies gebruikt werden en in E171 waaraan de consument wordt blootgesteld. Gebeurt er in deze context momenteel wetenschappelijk onderzoek naar de gezondheidseffecten van E171 (TiO2) in België? Kan u dit toelichten?

Dank voor uw antwoorden, 

Frieda Gijbels

8 november 2021:

Het Geachte Lid vindt hieronder het antwoord op zijn vragen.

Bent u op de hoogte van het gebruik van E171 (TiO2) in onder andere tandpasta en zonnecrème? Is er ook voor non-food producten een risico voor de gezondheid? Indien ja, kan u dit specifiëren?

Titaandioxide wordt inderdaad gebruikt in bepaalde tandpasta's en zonneproducten. Dit zijn cosmetica die worden gereglementeerd door de Europese verordening 1223/2009. Wat het gebruik van titaandioxide als uv-filter in zonneproducten betreft: dit werd beoordeeld door het Scientific Committee on Consumer Safety (SCCS) en zijn voorganger het Scientific Committee on Cosmetic Products and Non-food Products Intended for Consumers, voor respectievelijk de nanovormen en de niet-nanovormen. Die comités hebben besloten dat die stoffen veilig zijn als ze voor maximaal 25% gebruikt worden in zonneproducten, met uitzondering van het gebruik van nanovormen in producten waarbij er pulmonale blootstelling mogelijk is door inademing.  Door het naleven van deze beperkingen kan de veiligheid van die producten worden gegarandeerd. Titaandioxide is overigens toegestaan als kleurstof in tandpasta op voorwaarde dat de zuiverheidscriteria worden nageleefd. De veiligheid van tandpasta moet, net zoals voor andere cosmetische eindproducten, worden beoordeeld door een arts, apotheker, toxicoloog of persoon met een soortgelijke kwalificatie. Die veiligheidsbeoordeling houdt rekening met de kenmerken van het ingrediënt en de blootstellingsomstandigheden aan het eindproduct, met name de gebruikte hoeveelheden en het risico op gedeeltelijke inname van het product. De producten mogen enkel op de markt worden gebracht als de conclusies van die beoordeling positief zijn. Daarnaast plant de Europese Commissie, naar aanleiding van het advies van het EFSA, om het SCCS een mandaat te geven om specifiek het gebruik van titaandioxide in tandpasta te evalueren. De FOD Volksgezondheid heeft dit voorstel gesteund en zal dit dossier van nabij opvolgen.

Plant u overleg met de minister van Middenstand, Zelfstandigen, KMO's, Landbouw en Maatschappelijke Integratie? Hoe zal u deze problematiek verder opvolgen?

De FOD Volksgezondheid volgt deze problematiek betreffende de wetgeving van titaandioxide in levensmiddelen op voor beide ministers (Volksgezondheid en Landbouw). Het is voor iedereen duidelijk dat er zo snel mogelijk een Europees verbod op het gebruik van titaandioxide in levensmiddelen dient te komen. Zodra het verbod een feit is, is het verder aan het FAVV en de minister van Landbouw om de controle op het verbod te organiseren. In afwachting van de definitieve Europese beslissing raadt de FOD Volksgezondheid alle operatoren aan om nu al te beginnen met het stopzetten van het gebruik van E171 bij de vervaardiging van levensmiddelen en om te zoeken naar wettelijk toegestane alternatieven. Dit advies werd door de FOD Volksgezondheid op 11 mei reeds gegeven aan alle betrokken partijen die lid zijn van Adviesraad inzake voedingsbeleid en werd op 12 mei gepubliceerd op de website van de FOD Volksgezondheid. We merken dat er reeds een daling in het gebruik van titaandioxide de laatste tijd te observeren is bij de voedingsproducten.

Momenteel werkt de Europese Commissie samen met de lidstaten aan een maatregel om titaandioxide in levensmiddelen te verbieden en een voorstel zou op 18 mei met de bevoegde autoriteiten van de EU-lidstaten worden besproken. Wat is de stand van zaken? Kan u hier meer details over geven? Worden er ook maatregelen gepland voor non-food producten met titaandioxide?

De besprekingen over een Europees verbod op het gebruik van titaandioxide in levensmiddelen verlopen zoals gepland. De Europese Commissie heeft op 14 september een eerste ontwerpverordening aan de bevoegde autoriteiten van de EU-lidstaten voor commentaar voorgelegd. Vervolgens heeft de Commissie het gewijzigde ontwerp ter stemming op de agenda van de vergadering van het vast comité van 28 september geplaatst. Verwacht wordt dat de schriftelijke stemmingsprocedure die volgde, de stemintenties van de lidstaten zal bevestigen, namelijk dat een grote meerderheid de verordening zal aannemen. Zoals verwacht voorziet de verordening in een volledig verbod op het gebruik van titaandioxide in alle levensmiddelen. Dit verbod zou van toepassing zijn na een overgangsperiode van zes maanden na de datum van publicatie, terwijl levensmiddelen die vóór die datum legaal in de handel zijn gebracht, in de handel zouden kunnen blijven tot het einde van hun houdbaarheidsdatum of zonder beperking in de tijd indien zij geen houdbaarheidsdatum hebben. Na de schriftelijke bevestiging van de stemming en als alles zoals gepland verloopt, zijn er nog een aantal stappen te doorlopen, zoals b.v. de vertalingen en de controleprocedure door de Raad en het Parlement. Dit betekent dat de publicatie over drie tot vier maanden kan plaatsvinden en dat de maatregelen vanaf de zomer 2022 zouden gelden. Aangezien de Europese geneesmiddelenwetgeving voor wat betreft kleurstoffen verwijst naar de Europese wetgeving over levensmiddelenadditieven, kan een verbod in levensmiddelen gevolgen hebben voor het gebruik in geneesmiddelen. Overleg hierover is lopende. Het is niet uitgesloten dat de verordening specifieke regelingen zal bevatten voor geneesmiddelen, zoals bijvoorbeeld een ander tijdschema. Momenteel is er nog geen concreet voorstel.

Er is nog steeds onzekerheid over de grootteverdeling en de agglomeratiegraad van de TiO2-deeltjes in de testmaterialen die in de studies gebruikt werden en in E171 waaraan de consument wordt blootgesteld. Gebeurt er in deze context momenteel wetenschappelijk onderzoek naar de gezondheidseffecten van E171 (TiO2) in België? Kan u dit toelichten?

Er is heel veel onderzoek gebeurd. Momenteel wachten we niet meer op bijkomende onderzoeksresultaten. Sciensano deed onderzoek naar deeltjesgrootteverdelingen van titaandioxide, zowel voor de FOD Volksgezondheid als voor EFSA. Ik kan u als voorbeeld een link bezorgen met resultaten: https://www.efsa.europa.eu/en/supporting/pub/en-6678. Daardoor kennen we de deeltjesgrootteverdeling van titaandioxide waaraan de consument is blootgesteld via levensmiddelen.