Schriftelijke vraag aan Minister Clarinval m.b.t. de Afrikaanse Varkenspest

26/11/2020

Geachte mijnheer de minister

Op 20 november heeft de Europese commissie zijn goedkeuring gegeven om alle beperkingsgebieden "Afrikaanse varkenspest" (AVP) in België op te heffen. (http://www.favv.be/professionelen/publicaties/pers/2020/2020-11-20.asp). 

Dit betekent ons land op Europees niveau terug de vrije status verkrijgt en dat we voortaan niet meer op de kaart van getroffen landen in Europa staan. Deze terugkeer naar een normale situatie op Europees niveau bevestigt dat de ziekte officieel is uitgeroeid.

Deze terugkeer naar het normaal zal onze export in varkensvlees binnen Europa terug bevorderen. Het is bovendien ook een duidelijk signaal voor derde landen die een embargo hebben ingesteld op Belgische varkensvlees.

Nu is het tijd om een balans op te maken en te kijken welke lessen we kunnen trekken uit deze problematiek:

Kan u meedelen wat de totaliteit is van geleden verliezen sinds de uitbraak in ons land?

Gelieve dit tevens uit te splitsen per gewest

Kan u meedelen wat de totaliteit van de compensaties/steunmaatregelen omtrent de AVP  is?

Gelieve dit tevens uit te splitsen per gewest

Kan u meedelen hoe het zit met het gerechtelijk onderzoek dat het Luxemburgse parket had geopend na de ontdekking van de Afrikaanse varkenspest in de buurt van Etalle?

Hoe zal men in de toekomst voorkomen dat de AVP terug op dergelijke wijze een intrede doet in ons land, met alle gevolgen van dien? Welke lessen zijn er getrokken en welke veranderingen zijn er doorgevoerd m.b.t. onze preventie- en reactieplannen?

Met dank voor uw antwoorden

Hoogachtend

Frieda Gijbels

23 december 2021:

In artikel 9 van de Wet van 9 december 2004 kan de Koning, bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad, de nadere regels en het bedrag vastleggen van een bijzondere provisie, bedoeld om de werkingskosten verbonden aan het beheer van onvoorziene incidenten binnen de voedselketen te financieren. 
In 2021 bedragen de inkomsten van het FAVV 186.887.876 €. Het FAVV mag in 2021 gebruik maken van zijn reserves voor een totaal bedrag van 1.086.006€ voor de Afrikaanse Varkenspest. 
Dit werd enerzijds beslist op de Ministerraad van 29/11/2019 voor de kosten met betrekking tot de personeelscontracten voor een bedrag van 716.006 (niet-geïndexeerd 2021 = 712.444€) en anderzijds op de Ministerraad van 13/11/2020 voor de kosten van de laboratoriumanalyses verbonden aan het onderzoeken van de monsters genomen in het kader van de verhoogde waakzaamheid en de actieve monitoring.  
De ratio “gebruik reserves 2021 met betrekking tot de Afrikaanse Varkenspest” tov de “inkomsten 2021 van het FAVV” is 0,58%
Het FAVV organiseert sinds 2020 een actieve monitoring voor AVP op een selectie van varkensbedrijven. Daarbij worden ca. 10.000 monsters, die genomen zijn in het kader van het toezicht op de ziekte van Aujeszky, ook onderzocht voor sporen van AVP. Deze monitoring is niet wettelijk vereist, maar is vooral bedoeld voor  onze komende claim, namelijk  om opnieuw het statuut “vrij” te bekomen bij de OIE en de heropening van de markten in derde landen voor Belgische varkensvlees te ondersteunen. Een aantal derde landen, waaronder China, hebben inderdaad reeds de aandacht van het FAVV getrokken op het belang van dergelijke analyses in het kader van contacten die reeds werden gelegd met het oog op het opheffen van de embargo’s.
Gezien de negatieve evolutie van AVP in de Europese Unie en het aanscherpen van de algemene maatregelen voor het toezicht en de bestrijding van deze ziekte op Europees niveau, is het evenwel noodzakelijk om de verhoogde waakzaamheid ook in 2021 en mogelijk de daaropvolgende jaren verder te zetten als middel om een introductie van de ziekte in een vroeg stadium op te sporen. Gezien het perspectief om op korte termijn het OIE-statuut “vrij van AVP” opnieuw voor het ganse land te kunnen bekomen en het daaraan gekoppelde opstarten van de besprekingen met derde landen om hun markt opnieuw open te stellen voor Belgische varkensvlees, is het aangewezen om de actieve monitoring ook in 2021 verder te organiseren.
Het FAVV had daarom een jaarlijks bijkomend budget gevraagd van 370.000€ voor 2021 om de kosten van de laboratoriumanalyses verbonden aan het onderzoeken van de monsters genomen in het kader van de verhoogde waakzaamheid en de actieve monitoring te financieren.

Deze kosten hebben betrekking op:
- bij de eerstelijnslaboratoria DGZ en ARSIA: het ophalen van kadavers van dode varkens, het uitvoeren van autopsies op deze kadavers en het analyseren in eerste lijn van de bloedmonsters;
- bij het nationale referentielaboratorium Sciensano: het uitvoeren van de analyses in eerste lijn op weefselmonsters en het hertesten van bloedmonsters, die als niet conform worden beoordeeld door DGZ en ARSIA.
De kosten zijn op te delen in ca. 100.000€ voor de actieve monitoring en 270.000€ voor de verhoogde waakzaamheid. Deze jaarlijkse kost is berekend op basis van het aantal monsters dat respectievelijk gepland is in de actieve monitoring in 2020 en het aantal monsters dat onderzocht werd in 2019 en tijdens de eerste maanden van 2020 in het kader van de verhoogde waakzaamheid. De gehanteerde eenheidsprijzen zijn deze uit de overeenkomsten 2020 met de betrokken laboratoria.
De voorbije twee jaar heeft het FAVV al talrijke initiatieven genomen om de uitvoer van Belgisch varkensvlees en afgeleide producten naar andere landen te ondersteunen door markten te heropenen of te verhinderen dat ze worden gesloten: transparante communicatie met de autoriteiten van derde landen over de evolutie van de situatie en de genomen maatregelen, deelname aan internationale seminaries over Afrikaanse varkenspest en de organisatie van verschillende ontmoetingen met de autoriteiten van derde landen, waaronder de Chinese autoriteiten. 
Mijn voorganger, Mr. Ducarme heeft onmiddellijk na het vaststellen van de besmettingen een cel Afrikaanse Varkenspest laten oprichten, verbonden aan de reeds bestaande Task Force Export Agrifood. Deze brengt de overheidsdiensten, in het bijzonder Buitenlandse Zaken, en belanghebbenden van de sector samen om de communicatie en de aanpak te stroomlijnen die gevoerd wordt naar de derde landen die een embargo hebben ingesteld. 
Het FAVV heeft vanaf het begin en in nauwe samenwerking met Buitenlandse zaken alles in het werk gesteld om de bevoegde autoriteiten van de derde landen en de betrokken Belgische administraties correct te informeren en gerust te stellen omtrent de veiligheid van het Belgisch varkensvlees. 
Het FAVV heeft al verschillende acties ondernomen om de Chinese markt opnieuw open te krijgen: bilaterale ontmoetingen met bevoegde Chinese overheden, actieve deelname aan seminaries in China en het bezorgen van technische informatie met het oog op het opheffen van het embargo. Dit embargo werd ook op hoog politiek niveau aangekaart tijdens de prinselijke missie in China (08/11/19).
Op 27/10/2020, een jaar na de laatste viruscirculatie bij everzwijnen (gedomesticeerde varkens zijn nooit getroffen), heeft België via het FAVV een verzoek ingediend bij de Europese Commissie om alle AVP-restrictiegebieden op te heffen, wat overeenkomt met een verzoek om een vrije status op Europees niveau. Er is ook een aanvraag ingediend bij Wereldorganisatie voor diergezondheid (OIE) om de ziektevrije status bij alle varkens (varkens, wilde zwijnen en wilde zwijnen in gevangenschap) voor AVP te verkrijgen. 
De Chinese autoriteiten hebben steeds duidelijk gesteld dat een goedkeuring van onze vrije status door de OIE onontbeerlijk is om de onderhandelingen terug te kunnen opstarten om het embargo op Belgisch varkensvlees op te heffen. Het herstel van de AVP- vrije status zal jammer genoeg niet automatisch gepaard met de heropening van de Chinese markt. Integendeel, dergelijke onderhandelingen kunnen soms lang aanslepen en  kunnen gepaard gaan met inspectiebezoeken. Nog dit jaar zal normaal gezien een FAVV-attaché naar China vertrekken om er dossiers voor marktopening te behartigen. Zij zal dus ook actief deelnemen aan de onderhandelingen over de opheffing van het embargo. 
Bij mijn weten zijn is er momenteel geen specifieke sanitaire impact op de export van varkensvlees vanwege de  Covid-19 uitbraak in België. Er zijn momenteel nog geen embargo’s opgelegd vanwege Covid-19 voor Belgisch varkensvlees.