Onderzoek van de Koninklijke Sterrenwacht over de overstromingen in Wallonië in 2021 - Mondelinge vraag aan staatssecretaris Dermine

Commissie Mobiliteit 19 oktober 2022: 

01.01 Frieda Gijbels (N-VA):

Mijnheer de staatssecretaris, ik ben blij dat we u nog eens vragen kunnen stellen en hopelijk ook goede antwoorden kunnen krijgen. Sommige vragen dateren immers al van een halfjaar geleden, van april en mei 2022. Ze zijn dus misschien niet allemaal meer even relevant, maar ik probeer de relevante zaken eruit te halen.

Mijn eerste vraag betreft de overstromingen in Wallonië en een deel van Limburg in 2021. Vreemd genoeg liet de Koninklijke Sterrenwacht weten dat zij die zware regenval en de verzadiging van de bodem konden opmerken. Zij voeren immers gravimetrische analyses uit en hadden vastgesteld dat de grond rond de gravimeter verzadigd raakte, waardoor er geen waterabsorptie meer mogelijk was en het water de rivier instroomde, met die overstromingen tot gevolg. Er kon op verschillende momenten een toename van het aantal trillingen worden waargenomen en voorafgaand aan de overstromingen werd ook een verhoogde ruis vastgesteld.

Dat zijn interessante bevindingen en de vraag is of we hiermee iets zullen doen. Wordt er verder gevolg gegeven aan die bevindingen? Welke lessen trekt u daaruit? Welke rol kunnen de federale instellingen spelen zodat men beter voorbereid is op een volgende ramp of overstroming? Kan een registratie van dergelijke fenomenen voor een betere voorbereidheid zorgen? Kunnen dergelijke zaken in de toekomst aan het Crisiscentrum of aan de hulpdiensten worden gemeld?

01.02 Staatssecretaris Thomas Dermine:

Mevrouw Gijbels, mijnheer Briers, het is inderdaad een paar maanden geleden dat wij samen hebben gezeten. Ik heb een lang antwoord op uw vragen. Ik kan u ook een schriftelijke versie van het antwoord bezorgen.

U had een vraag over het onderzoek bij de Koninklijke Sterrenwacht. Het gaat hier om het resultaat van een fundamenteel onderzoek, een ontdekking die mogelijk was dankzij de werkzaamheden die de afgelopen 27 jaar zijn verricht in het station van Membach, tussen de stuwdammen van Eupen en la Gileppe.

Om de operationele fase in te gaan, zou een netwerk van gravimeters moeten worden ingezet, wat momenteel niet mogelijk is omwille van de kosten en de complexiteit van dit type instrument. Daarom is onderzoek en ontwikkeling nodig met instrumenten waarmee de verzadiging van de bodem in een risicogebied op een continue, efficiënte en betaalbare manier kan worden geschat.

Er bestaan andere technieken om de verzadigingsgraad van de bodem te meten, bijvoorbeeld sensoren, maar die zijn nog in de ontwerpfase.

Het voorspellen en meten van neerslag is een taak van het Koninklijke Meteorologisch Instituut dat onafhankelijk is van de Koninklijke Sterrenwacht van België, en waartoe de operationele directie Seismologie behoort. Er is echter een uitstekende samenwerking tussen het KMI en de Koninklijke Sterrenwacht, waardoor de studie van Membach van 2022 en andere studies in het verleden mogelijk waren.

Een van de taken van de Koninklijke Sterrenwacht is het meten van de seismische activiteit in België. Deze seismische metingen stellen ons in staat om het verloop van de ramp van 14 juli 2021 beter te documenteren. Het zou ons echter geenszins in staat hebben gesteld om deze ramp te voorkomen.

U vraagt mij of het in beeld brengen van een soortelijk fenomeen tot een betere paraatheid kan leiden. Voor wat de Vesdervallei betreft, is dat tot op zekere hoogte het geval, op voorwaarde dat er een wachtdienst komt. Het praktische nut zal in dit verband zeer beperkt blijven in vergelijking met andere maatregelen.

Ik heb een langer antwoord, maar ik zal u dat schriftelijk bezorgen.

01.03 Frieda Gijbels (N-VA):

Ik kijk dan uit naar het uitgebreide antwoord. U geeft aan dat er nog onderzoek en ontwikkeling nodig is om er een netwerk van te kunnen maken. Er worden ook nieuwe technieken en nieuwe sensoren ontwikkeld. Het zou wel goed zijn om daarin de deelstaten en de ontwikkelaars in te betrekken. Zo kan de opgebouwde expertise gedeeld worden.

Dergelijke signalen zijn ook belangrijk. We hebben nu ontdekt dat het iets kan betekenen als het niet alleen wordt gerapporteerd, maar ook wordt doorgegeven aan de hulpcentrales, zodat iedereen ervan op de hoogte is. De noodcentrales moeten ook weten wat het betekent als zulke signalen worden opgepikt.

Ik hoop dus dat er iets mee wordt gedaan, want het was een heel belangrijke vaststelling.