Agressie tegen zorgverleners - Mondelinge vraag aan minister Vandenbroucke

Commissie Gezondheid 19 september 2023: 

…

Frieda Gijbels (N-VA):

Mijnheer de minister, er is inderdaad een verontrustende evolutie naar het gebruik van geweld – zowel verbaal als fysiek geweld – tegen medisch personeel. Dat is totaal onbegrijpelijk. Recente cijfers tonen die evolutie ook aan. Er zijn meer meldingen dan ooit. Natuurlijk moet dergelijk geweld in de sterkste bewoordingen worden afgekeurd. Niemand zal het daar oneens mee zijn.

De Orde der artsen richtte in 2016 het meldpunt Artsen in moeilijkheden op, waar in 2022 een zeventigtal meldingen werd gedaan. We vrezen evenwel dat dit slechts het topje van de ijsberg is en dat er nog veel geweld onder de waterlijn blijft. Union4U, een vakbond van verpleegkundigen, heeft recent een nationaal meldpunt opgericht waar zorgverstrekkers gevallen van agressie kunnen melden. In antwoord op een eerdere mondelinge vraag gaf u aan dat het Strafwetboek zal worden aangepast en dat slachtoffers best klacht neerleggen bij justitie, zodat er ook een correct gevolg aan kan worden gegeven. Tegelijk gaf u aan dat u weinig heil zag in het neerleggen van anonieme klachten.

Op welke manier volgt u het aantal meldingen van geweld tegen zorgverleners op? Op welke databanken baseert u zich daarbij? Hoeveel processen-verbaal over geweld tegen zorgverstrekkers werden er de voorbije jaren opgesteld? Hoeveel meldingen werden er gedaan?

Wat als zorgverstrekkers weigerachtig staan tegenover het indienen van een klacht uit schrik voor represailles? Op welke manier kunnen ze worden bijgestaan?

Bent u bereid zich burgerlijke partij te stellen in strafrechtelijke dossiers van geweld tegen zorgverstrekkers?

Minister Frank Vandenbroucke:

Mevrouw Rohonyi, mevrouw Gijbels, net vandaag lazen we in de krant nog eens een zeer pijnlijke getuigenis van geweld tegen een hulpverlener. Ik zal meteen heel duidelijk zijn: geweld tegen onze zorgverleners is absoluut onaanvaardbaar. We kunnen daar eigenlijk niet streng genoeg tegen optreden. Ik zie echt geen genade daarvoor. Zorgverleners staan dag en nacht voor ons klaar. Ze moeten hun job dus in alle veiligheid kunnen uitvoeren.

Wie geweld pleegt op een moment waarop een zorgverlener zijn of haar job uitvoert, moet en zal zwaar worden aangepakt. Dat is ook de lijn die deze regering heeft uitgezet. We willen dat de straffen voor gewelddaden tegen zorgverleners in het nieuwe Strafwetboek met één niveau worden verhoogd. Concreet houdt dat in dat wie veroordeeld wordt voor slagen en verwondingen aan een zorgverlener met twee weken werkonbekwaamheid tot gevolg een celstraf van drie tot vijf jaar zal riskeren in plaats van de huidige celstraf van twee maanden tot vier jaar.

Dat ontwerp is nog niet aan het Parlement voorgelegd, maar ik dring er binnen de regering op aan om minstens dat element zo snel mogelijk in een parlementair debat te brengen. Iedereen in de zorg- en hulpverlening wacht daar immers op.

Madame Rohonyi, pour moi comme pour vous, la violence contre les prestataires de soins est incompréhensible et inadmissible. Ceux-ci méritent le respect.

Vous me demandez si des initiatives existent au niveau du droit pénal. Un groupe de travail transversal a été mis en place, dans lequel cette problématique est discutée. À intervalles réguliers, les acteurs de terrain, un représentant des médecins en difficulté, l'ambassadrice des soins de santé flamande, un conseiller de mon cabinet et d'autres interlocuteurs concernés se réunissent à propos des violences commises à l'égard des prestataires de soins.

Vias, l'institut de connaissance indépendant sur la sécurité routière, la mobilité, la sécurité et la santé, a entre autres examiné les violences contre les travailleurs exerçant une fonction publique, comme les ambulanciers ou les travailleurs des services d'urgence. Selon leurs observations, les auteurs de ces violences sont hélas souvent des patients, des membres de la famille ou des amis des patients.

Plusieurs facteurs de risque peuvent être à l'origine de violences et d'agressions, comme le fait d'être sous l'emprise de l'alcool, de drogues, de médicaments. Les situations de détresse, de peur ou de douleur constituent également des facteurs de risque, comme l'insatisfaction à l'égard du service, les mauvaises performances ou le temps de réponse. Mais cela ne cnstitue en aucun cas une excuse. Il faut être clair sur ce point.

Dans la réglementation visant à améliorer le bien-être du travailleur, un cadre est élaboré à propos de la prévention des risques psychosociaux et des obligations de l'employeur, dont la mise en place d'un enregistrement des actes de violence ou de harcèlement, une procédure concernant les risques psychosociaux, un soutien psychologique adéquat de services spécialisés externes ou encore la mise en place d'un plan global de prévention par institution, avec, par exemple, des formations pour le personnel. Déjà aujourd'hui, chaque employeur doit élaborer un plan d'action, comme l'a fait le CHU Brugmann auquel vous avez fait référence. Tout ceci est contrôlé par les services du Contrôle du bien-être au travail.

Met andere woorden, meldingen van geweld tegen zorgverleners worden opgevolgd op het niveau van de werkgever of de beroepsgroep. Er bestaan geen centrale databanken waarin die meldingen van geweld tegen zorgverleners worden verzameld.

En ce qui concerne l'enregistrement d'actes de violence, j'insiste sur la nécessité pour les victimes de signaler les incidences d'agression. En ce sens, notre groupe de travail s'est entretenu à ce propos avec le cabinet du ministre de la Justice. Là encore, nous soulignons qu'il importe que les victimes de violences les signalent. Un même message a été donné au cabinet de la ministre de l'Intérieur. Dans la pratique, il apparaît en effet que peu de faits sont dénoncés. Des campagnes de sensibilisation à ce sujet ont également été organisées.

Het is op het niveau van justitie dat het aantal processen-verbaal over geweld tegen zorgverstrekkers zou kunnen worden opgevolgd. Klacht indienen bij de politie is belangrijk opdat de dader kan worden opgespoord en hetzelfde niet steeds opnieuw gebeurt. Wanneer een slachtoffer bang is voor de mogelijke gevolgen van het indienen van een klacht, wordt ook dat best aangegeven bij de bevoegde diensten, want die kunnen het beste gevolg geven aan die zorg. Zij hebben mensen ter beschikking die slachtoffers kunnen bijstaan.

Comme je viens de le dire, madame Rohonyi, avec le nouveau Code pénal, le gouvernement veut également envoyer un signal clair: ceux qui commettent des violences au moment où les soignants font leur travail doivent être et seront sévèrement punis. Concrètement, tous les actes de violence commis à l'encontre d'une personne exerçant une fonction sociale, comme un professionnel des soins, seront sanctionnés avec une augmentation du niveau de peine dans le nouveau Code pénal.

Ces agressions sont inacceptables. Des personnes sont présentes jour et nuit pour aider la population et si elles sont victimes de violences, les auteurs doivent être traités avec fermeté.

…

Frieda Gijbels (N-VA):

Mijnheer de minister, dit zijn inderdaad ontstellende cijfers. Het is waarschijnlijk echter nog erger, aangezien we vermoeden dat er nog een groot dark number is. U hebt aangegeven dat er eensensibiliseringscampagne zal worden opgezet. Ik denk dat het effectief belangrijk is dat slachtoffers weten waar en hoe zij klacht kunnen neerleggen. Indien zij geen klacht zouden durven indienen uit angst voor represailles, moet dit goed worden gedetecteerd zodat deze mensen gerustgesteld en begeleid kunnen worden. De daders kennen immers de adressen van de slachtoffers, waardoor die laatsten vaak aarzelen om klacht neer te leggen.

Er is ook een werkgroep agressie in de zorg die een aantal voorstellen heeft om gevallen van agressie zoveel mogelijk te voorkomen. Ik hoop dat u daarnaar zult kijken. Het is mijns inziens belangrijk dat deze plegers van geweld tegen zorgverleners adequaat en zeer snel gestraft worden. Minister Demir heeft aangekondigd dat zij in Vlaanderen leerstraffen wil opleggen omdat de daders vaak een asociale ingesteldheid blijken te hebben. Leerstraffen zijn in dat geval een goed plan. Ik zou het ook een goed idee vinden als u zich als minister van Volksgezondheid burgerlijke partij stelt in deze dossiers. Dat zou een goed signaal zijn.

Het incident is gesloten.